این ویتامین بسیار کمیاب است و فقط از طریق غذاهایی که از منابع حیوانی تامین می‌شوند، به دست می‌آید.

خوشبختانه انسان فقط به ۲.۴ میکروگرم ویتامین ب ۱۲ در روز نیاز دارد که مقدار بسیار کمی به شمار می‌رود. بدون مقدار کافی ب ۱۲، بدن با مشکلات جدی در سلامت مواجه خواهد شد که بر کیفیت زندگی تاثیر می‌گذارند.

نشانه‌ها و علامت‌های مربوط به کمبود ویتامین ب ۱۲ در بدن

یکی از نشانه‌های اولیه کمبود ویتامین ب ۱۲ در بدن، خستگی است. این سطح عمیق خستگی و فرسایش، تاثیر بسیاری بر فعالیت و زندگی روزانه خواهد داشت.

از عوارض دیگر کمبود این ویتامین، می‌توان به حالت سوزن‌سوزن شدن در اندام‌ها، گیجی، از دست دادن حافظه، افسردگی و بروز مشکل در حفظ تعادل اشاره کرد. اگر مشکل کمبود ویتامین ب ۱۲ جبران نشود، برخی از این موارد به صورت دائمی با فرد مبتلا به این کمبود باقی خواهد ماند.

با توجه به اینکه مشکلات ذکرشده می‌توانند دلایل متعددی داشته باشند، متخصصان حوزه سلامت ممکن است کمبود ویتامین ب ۱۲ را نادیده بگیرند و در غربالگری، به این نکته توجه نکنند. البته ناگفته نماند که رعایت رژیم غذایی سالم، هر نوع کمبود ویتامین را از بین می‌برد.

ویتامین ب ۱۲ چگونه جذب بدن می‌شود؟

افرادی که رژیم غذایی گیاهی دارند باید ویتامین ب ۱۲ را از طریق مصرف مولتی‌ویتامین‌ها به دست آورند. البته صدها میلیون نفر هم که مکمل ویتامین ب ۱۲ مصرف می‌کنند، ممکن است به دلیل مشکلات در جذب ویتامین ب ۱۲، با کمبود آن در بدن مواجه شوند.

جذب ویتامین ب ۱۲، فرآیندی پیچیده و چندمرحله‌ای است که از دهان آغاز می‌شود و در انتهای روده کوچک به پایان می‌رسد. وقتی غذا را می‌جویم، با بذاق دهان ترکیب می‌شود. زمانی‌ که غذا را می‌بلعیم، «پروتئین آر» موجود در بزاق از ویتامین ب ۱۲ – در برابر تخریب آن با اسید معده – محافظت می‌کند و همراه آن به داخل معده می‌رود.

سلول‌های خاص در پوشش معده به نام سلول‌های جداری، دو ماده ترشح می‌کنند که برای جذب ویتامین ب ۱۲ اهمیت دارند.

یکی از آن‌ها «اسید معده» است که ویتامین ب ۱۲ را از مواد دیگر جدا می‌کند و به ویتامین اجازه می‌دهد با پروتئین آر بزاق دهان ترکیب شود. ماده دیگر، «عامل طبیعی» نامیده می‌شود که با محتویات روده مخلوط می‌شود و به بخش اول روده کوچک، موسوم به «دوازدهه» یا «اثنی‌عشر» می‌رود.

پس از ورود به دوازدهه، شیره پانکراس، ب ۱۲ را از پروتئین آر آزاد می‌کند و آن را به «عامل طبیعی» می‌سپارد. از طریق این جفت‌شدن، ب ۱۲ جذب سلول‌ها می‌شود و در این مرحله می‌تواند به سلامت سلول‌های عصبی و تشکیل گلبول‌های سالم قرمز و سفید خون کمک کند.

عوامل خطر در کمبود ویتامین ب ۱۲

بدون پروتئین آر موجود در بزاق دهان، ویتامین ب ۱۲ نمی‌تواند روند جذب شدن در بدن را تکمیل کند. صدها دارو ممکن است باعث خشکی دهان، کمبود بزاق و فقدان پروتئین آر شوند.

مواد افیونی، انواع اسپری‌های تنفسی، داروهای ضدافسردگی، و نیز داروهای فشارخون، در زمره این مواد به شمار می‌روند.

یکی دیگر از عوامل دخیل در کمبود ویتامین ب ۱۲، کمبود اسید معده است. بسیاری از افراد برای مقابله با زخم معده داروهایی مصرف می‌کنند که میزان تولید اسید معده را کاهش می‌دهد.

پژوهش‌ها حاکی از ارتباط مستقیمی بین مصرف این داروها و کمبود ویتامین ب ۱۲در بدن است.

تولید اسید معده با افزایش سن هم کاهش می‌یابد و داروهای کاهش یا بهبود زخم معده، این کمبود ویتامین را تشدید می‌کند.

یکی دیگر از عوامل شایع در کمبود ب ۱۲، عملکرد نامناسب پانکراس یا لوزالمعده است. حدود یک‌سوم بیماران مبتلا به عملکرد ضعیف لوزالمعده، دچار کمبود ب ۱۲ می‌شوند.

درمان کمبود ویتامین ب ۱۲

معمولا آزمایش‌های معمولی خون برای بررسی کمبود ویتامین ب ۱۲ در بدن کافی نیستند. بنابراین، اگر با نشانه‌های احتمالی کمبود ویتامین ب ۱۲ روبه‌رو شده‌اید، بهتر است از پزشکان و متخصصان سلامت کمک بگیرید. آزمایش کامل خون شامل آزمایش ب ۱۲، از روش‌های مناسب برای پی بردن به کمبود این ویتامین در بدن به شمار می‌رود.

نوع درمان کمبود ویتامین ب ۱۲ در بدن، به شدت و علت کمبود بستگی دارد. درمان کامل گاهی تا یک سال طول می‌کشد که با اتکا به روش‌های مناسب، امکان‌پذیر است.

درمان کمبود ویتامین ب ۱۲ می‌تواند از طریق خوراکی، قرص زیرزبانی یا از طریق بینی انجام شود. در برخی موارد هم این کمبود از طریق تزریق جبران می‌شود.

در هر صورت، برای مصرف هر نوع مکمل، باید با پزشک و متخصص مربوطه مشورت کنید.