همشهری- پریسا نوری: این کارگران برای پاکیزه نگهداشتن شهر مخاطراتی همچون گازگرفتگی، مشکلات ریوی، بیماری‌های پوستی و مصدومیت‌های احتمالی را به جان خریده‌اند. برای پی بردن به کم و کیف فعالیت این افراد، در یکی از روزهای گرم تابستان با چند تن از کارگران اداره مسیل‌ها و قنوات شهرداری منطقه چهار که جزو مناطقی است که وسیع‌ترین شبکه آبراهی زیرزمینی پایتخت را دارد، همراه شدیم.
برای سلامت شهر و شهروندانش
مقصدمان دو کانال شهری خشایار و زرین گلاب در شمال شرق تهران است که بیشترین حجم خروجی زباله هایی را دارند که من و شما خیلی وقت ها به گوشه ای می‌اندازیم و حواسمان نیست که برای برداشتن آن از روی زمین خیلی ها باید کمر خم کنند تا ما با کمترین سطح زباله در جوی و خیابان های شهر مواجه شویم. همگی متفق القول هستند که از جانشان برای سلامت شهر و شهروندانش می‌گذرند و به همین هم دلخوشند و انگیزه شان را به ادامه راه بیشتر می‌کند.
از زباله تا جنازه
در این مسیل‌ها و کانال ها همه جور زباله‌ای از کیسه‌ها و ظروف پلاستیکی و ته مانده موادغذایی گرفته تا مبل و صندلی، لوازم یدکی خودرو، پتو و حتی جنازه هم پیدا می‌شود. کارگران اداره مسیل‌ها در دو شیفت روزانه و شبانه برای پاکسازی این معابر زیرزمینی تلاش می‌کنند اما بدون تردید پاکیزه نگهداشتن محیط‌زیست و مسیل‌ها علاوه بر تلاش بی‌وقفه مأموران خدمات شهری، همکاری شهروندان را می‌طلبد.
همکاری کارگران مهاجر
با توجه به اینکه نظافت کانال‌ها و مسیل‌ها کار دشوار و طاقت‌فرسایی است و دستمزد آن تناسبی با میزان سختی کار ندارد، بسیاری از کارگران ایرانی حاضر به انجام این کار نیستند و پیمانکاران و کارفرمایان به ناچار با اتباع و مهاجران خارجی قرارداد می‌بندند اما همه این افراد دوشا دوش هم برای نظافت شهر و شهروندانش تلاش می‌کنند تا این گروه با کمترین مخاطره مواجه شوند. ×××××
××××
مقصد اول: مسیل خشایار
نشانی: تقاطع خیابان‌های رودخانه و خواجه عبدالله
۱۳۰۰ متر مربع: طول مسیل در منطقه ۴
۴ نفر: تعداد کارگران پاکسازی مسیل
۶ ساعت: زمان نظافت روزانه مسیل
۴ تٌن: حجم زباله روزانه خارج شده از مسیل
نصف ریه‌ام را از دست داده‌ام
خداداد نوروزی؛ ۳۴ ساله
سابقه فعالیت در مسیل و کانال:۱۶ سال
بیشتر زباله‌هایی که مردم به مسیل می‌ریزند پلاستیک و بطری و قوطی است اما گاهی زباله‌های حجیم و سنگین مثل مبل، صندلی، پتو هم داخل مسیل رها می‌کنند که بیرون آوردنشان خیلی دشوار است. همانطور که می‌بینید این مسیل روباز است و بیشترین مشکل آن وجود زباله است، کار کردن در کانال‌های سرپوشیده به دلیل وجود فاضلاب، خطر گازگرفتگی را به دنبال دارد. چند سال پیش در کانال سرپوشیده بزرگراه باقری دچار گازگرفتگی شده و نصف ریه‌ام را از دست دادم، به طوریکه در هوای آلوده یا در نزدیکی دود سیگار حالم بد می‌شود. تصور کنید در یک کانال زیرزمینی که ۴ کیلومتر طول و ۳۰ متر عمق دارد مجبوری چندین ساعت کار کنی اگر ناوارد باشی یا ماسک اکسیژن نداشته باشی، در همان دقایق اول از شدت بوی تعفن و گاز بیهوش می‌شوی.
گاهی ساعت‌ها تا گردن در آب کار هستیم
نعمت رحیمی ۲۱ ساله
سابقه کار: ۱۱ سال
لایروبی و نظافت کانال‌ها و مسیل‌ها کار بسیار طاقت‌فرسایی است. الان را نگاه نکنید که سطح آب پایین است در فصل بارندگی و مواقع آبگرفتگی گاهی روزانه چندین ساعت تا گردن در آب هستیم تا زباله ها را از آب بیرون بکشیم. برخی افراد حتی جلوی چشم ما زباله‌هایشان را داخل مسیل می‌ریزند وقتی هم اعتراض می‌کنیم توهین می‌کنند یا می‌گویند آب روان است و خودش زباله را می‌برد؛ در حالیکه نمی‌دانند زباله‌ها وقتی در آب رها می‌شوند، وزنشان سنگین شده و بیرون آوردنشان خیلی سخت می‌شود. از طرفی اگر هم بیرون کم کاری کنیم و آنها را بیرون نیاوریم، در مناطق پایین‌تر باعث آبگرفتگی و سرزیر آب به خانه‌های مردم می‌شود.
××××
مقصد دوم: کانال سرپوشیده پاکروان (زرین گلاب)
نشانی: تقاطع خیابان شریعتی و یارندی
۳ متر: عمق کانال
۲ بار: در هفته نظافت می‌شود
۴ نفر: تعداد کارگران
۳ تٌن: حجم زباله خارج شده از کانال در یک هفته
زیر پایم خالی شد و نزدیک بود غرق شوم
نظر بهادری، ۴۵ ساله
سابقه کار: ۲۰ سال
شاید اصلا به نظر نیاید ولی کارگری که داخل کانال‌های زیرزمینی و مسیل‌ها می شود باید بسیار باتجربه باشد و مسیر را به خوبی بشناسد و راه و رسم کار را به خوبی بداند. مثلا در نقاط مختلف بیشتر کانال‌های زیرزمینی، دراپ‌ها یا آبشارهای کوچکی وجود دارد که ارتفاعشان ۲ تا ۳ متر است، یعنی در تاریکی داری کف کانال زباله جمع می‌کنی و ارتفاع آب تا کمرت است، یک دفعه زیر پایت چند متر خالی می‌شود و زیر آب می‌روی و اگر کسی همراهت نباشد یا همکارت متوجه نشود دیگر نمی‌توانی بالا بیایی و غرق می شوی. یکبار این اتفاق برای من افتاد خوشبختانه همکارم زود متوجه شد و نجاتم داد ولی پایم به میلگردهای کناره کانال گیر کرد و مصدوم شدم.
به بیماری پوستی دچار شدم
میرزا بهادری، ۲۰ ساله
سابقه کار: ۸ سال
سخت‌ترین روزهای ما فصل پاییز و زمستان است. چون بارندگی و آبگرفتگی معابر زیاد می‌شود. گاهی ناچاریم در هوای سرد چندین ساعت در آبی که تا گردن بالا آمده کار کنیم. گاهی ۸ صبح شده رفتیم داخل کانال ساعت ۱۲ شب برگشتیم. برای همین بیشترمان بعد از یکی دو سال دست و پا درد می‌گیریم. ورود فاضلاب و اسید و وایتکس هم دردسر بزرگی است. چون هنگام جابه جایی لجن‌ها شیرابه‌ها روی لباس و بدنمان می‌ریزد و ناراحتی پوستی می‌گیریم. سال گذشته شیرابه‌ها روی کمرم ریخته بود؛ پوستم جوش‌های قرمز زده و سوخته بود. دکتر گفت به خاطر ریختن مواد اسیدی بیماری «خارشک» گرفته‌ام، با گذشت ۸ ماه هنوز کاملا خوب نشده‌ام و پوستم قرمز است.
اهمال شرکت آب و فاضلاب
حسن باغانی، رئیس اداره نگهداری مسیل‌ها و قنوات منطقه ۴
یکی از عمده‌ترین مشکلات کارگران واحد مسیل‌ها، ورود فاضلاب به کانال‌های زیرزمینی است. متاسفانه اداره آب و فاضلاب در برخی نقاطی که لوله‌گذاری فاضلاب به کانال منتهی شده، به جای تغییر مسیر لوله‌گذاری، فاضلاب را در کانال رها کرده است. این موضوع موجب ورود انواع اسیدها، موادشوینده و بعضا سمی به داخل آب شده و مشکلات بسیاری از جمله گازگرفتگی، ایجاد ناراحتی‌های پوستی و … برای کارگرانی که در این حوزه مشغول فعالیتند به وجود می‌آورد. در مکاتباتی که با این اداره انجام دادیم از ۲۵ مورد ورود فاضلاب به کانال، ۵ مورد مسدود شده و دنبال این هستیم که ۲۰ نقطه دیگر هم مسدود و تغییر مسیر داده شود.
××××
۴ فایده نظافت کانال‌ها و مسیل‌های شهری:
۱. جلوگیری از انتشار بوی نامطبوع به ویژه در فصل گرما
۲. پیشگیری از آبگرفتگی معابر در فصل بارش‌ها
۳. ارتقای سطح بهداشت عمومی
۴. کم شدن کلونی موش‌ها و جانوران موذی