همشهری آنلاین – گروه سیاسی: «کشورمان رتبه اول نفت و گاز دنیا را دارد اما چرا امروز باید شاهد قطعی‌ها و ناتزازی‌ها باشیم؟» این بخشی از صحبت‌های امروز محمدباقر قالیباف رئیس مجلس در جریان مراسم تجلیل از پژوهشگران برتر مرکز پژوهش‌های مجلس است که با انتقاد از شرایط کشور در حوزه نفت و گاز و مشکل ناترازی انرژی به چرایی بروز این مشکلات پرداخت.
از سال‌های گذشته و در جریان ناترازی و قطعی‌های اخیر مجلس شورای اسلامی به عنوان نهاد قانوگذار و نظارتی کشور گام‌های موثری در راستای حل چالش‌های ناترازی انرژی در کشور برداشته است، از جمله این اقدامات می‌توان به تصویب قوانین نوین در حوزه انرژی و سرکشی به وزارتخانه‌های مربوطه و الزام مسولان این حوزه به پاسخگویی اشاره کرد. در ادامه برخی مصوبات مجلس را در این مورد مرور می‌کنیم:
۱. قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی
• این قانون با هدف بهینه‌سازی مصرف انرژی و کاهش هدررفت آن به تصویب رسید و شامل بندهایی برای تشویق به استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و افزایش بهره‌وری در صنایع مختلف است.
۲. قانون حمایت از توسعه صنایع پایین‌دستی نفت خام و میعانات گازی
• این قانون به منظور حمایت از سرمایه‌گذاری در صنایع پایین‌دستی نفت و گاز تصویب شد و شامل تسهیلات مالی و مشوق‌های ویژه برای سرمایه‌گذاران است.
۳. قانون مدیریت مصرف سوخت
• این قانون با هدف کاهش مصرف سوخت و افزایش بهره‌وری انرژی در بخش‌های مختلف اقتصادی به تصویب رسید و شامل برنامه‌های اجرایی برای نهادهای دولتی و خصوصی است.
۴. طرح تأمین مالی پروژه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر
• این طرح با هدف جذب سرمایه‌گذاری در پروژه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر مانند خورشیدی و بادی تصویب شد و شامل مشوق‌های مالی برای سرمایه‌گذاران است.
۵. قانون ساماندهی صنعت برق
• این قانون با هدف بهبود شرایط صنعت برق، افزایش ظرفیت تولید و توزیع برق، و کاهش تعرفه‌ها برای مصرف‌کنندگان خانگی و صنعتی به تصویب رسید.
۶. طرح افزایش بهره‌وری در بخش گاز
• این طرح با هدف بهبود بهره‌وری در تولید و مصرف گاز طبیعی به تصویب رسید و شامل برنامه‌هایی برای نوسازی زیرساخت‌ها و بهینه‌سازی مصرف گاز است.
مصوبات بودجه‌ای
بررسی لایحه بودجه ۱۴۰۴ در خانه ملت تقریبا با بروز مشکلات ناشی از ناترازی و قطعی‌های برق در سراسر کشور همزمان پیدا کرد که همین موضوع باعث اهتمام ویژه‌تر نمایندگان مجلس به این مسئله در جریان بررسی این لایحه شد و اکنون با اتمام بررسی این لایحه و ارسال آن به شورای نگهبان، شاهد مصوبات خوب و امیدآفرینی در این حوزه هستیم، در ادامه بخشی از مصوبات مجلس در جلسات بررسی بودجه سال آینده را می‌خوانیم:
۱. افزایش سهم شرکت ملی نفت و شرکت تابعه وزارت نفت در امور گاز از مازاد صادراتی محصولات آنان
• نمایندگان مجلس به منظور تبدیل شدن ایران به هاب انرژی، مشوق های مالی را برای شرکت های نفتی جهت افزایش تولید و صادرات نفت و گاز تعیین کردند.
۲. تسهیل انتقال سهمیه سوخت از کارت سوخت به کارت بانکی صاحبان خودرو
• وزارت نفت مکلف شده است با همکاری بانک مرکزی، امکان انتقال سهمیه سوخت از کارت سوخت به کارت بانکی صاحبان خودرو را فراهم نماید. این اقدام به تسهیل فرآیند استفاده از سهمیه سوخت کمک خواهد کرد.
۳. ارائه سهمیه سوخت نفت‌گاز ناوگان حمل و نقل درون‌شهری و برون‌شهری به صورت اعتبار ریالی
در جریان بررسی بخش هزینه‌ای لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ کل کشور، وزارت نفت موظف به ارائه سهمیه سوخت نفت گاز ناوگان حمل‌ونقل درون‌شهری و برون‌شهری به‌صورت اعتبار ریالی شد.
۴. اعتبار ۲۰ هزار میلیارد تومانی برای اجرای نیروگاه های تولید برق خورشیدی در بخش کشاورزی
مجلس در جریان بررسی بخش هزینه‌ای لایحه بودجه ۱۴۰۴ با تخصیص ۲۰ هزار میلیارد تومان برای اجرای سیستم‌های برق خورشیدی در بخش کشاورزی موافقت کرد.
جایگاه ایران و ناترازی‌های موجود
براساس آمار کشورمان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان منابع هیدروکربنی در جهان، با ظرفیت تولید نفت، گاز و برق قابل توجه، در قلب بازار انرژی خاورمیانه قرار دارد. با این حال، ناترازی‌های موجود در تولید و مصرف این منابع چالش‌های جدی به خصوص در ماه‌های اخیر برای کشور ایجاد کرده است؛ در حالی که ایران به عنوان یک بازیگر کلیدی در صنعت انرژی شناخته می‌شود، ناترازی‌های ۳۳ درصدی در گاز طبیعی و ۳۵ درصدی در تولید برق، از مشکلی زیرساختی و نیاز به عزم جدی برای حل مشکل خبر می‌دهد. میزان تولیدات هیدروکربنی کشورمان را براساس آمار وزارت نفت در ادامه می‌خوانید:
۱. تولید نفت و میعانات گازی
• میزان تولید نفت: ۳.۵۰۰.۰۰۰ بشکه در روز
• میزان تولید میعانات گازی: ۷۵۰.۰۰۰ بشکه در روز
• مجموع تولید: ۴.۲۵ میلیون بشکه در روز
• رتبه جهانی: پنجمین تولیدکننده بزرگ نفت
۲. تولید گاز
• میزان تولید گاز: ۲۵۲ میلیارد مترمکعب در سال ۲۰۲۳
• رتبه جهانی: سومین تولیدکننده بزرگ گاز (بعد از آمریکا و روسیه)
۳. تولیدکنندگان بزرگ منابع هیدروکربنی
۱. آمریکا: ۳۰.۶ میلیون بشکه در روز
۲. روسیه: ۲۰.۵ میلیون بشکه در روز
۳. عربستان: ۱۱.۶ میلیون بشکه در روز
۴. ایران: بین ۸.۵ تا ۹ میلیون بشکه معادل نفت خام
۴. تولید برق
• میزان تولید سالانه برق: ۳۸۳ تراوات ساعت
• سهم از کل تولید برق دنیا: ۱ درصد
• رتبه جهانی: یازدهم
۵. ناترازی ظرفیت تولید
• گاز طبیعی: ۳۳ درصد ناترازی
• برق: ۳۵ درصد ناترازی
• بنزین: ۲۰ درصد ناترازی
• گازوئیل: ۵ درصد ناترازی
—
در نتیجه اینکه صرف اقدامات تقنینی و قانونگذاری در حوزه انرژی راه حل برون رفت از مشکلات این حوزه نیست و برای رفع موانع ناترازی و اسفتاده صحیح از منابع همه دستگاه‌ها از تقنینی تا اجرایی باید با همکاری و هماهنگی گام بردارند.