صما تحلیل می‌کند؛ مصرف انرژی در ساختمان‌ها یکی از چالش‌های بزرگ و حیاتی برای ایران به‌شمار می‌رود. با توجه به گزارش‌ها، حدود ۴۰ درصد از کل انرژی تولیدی کشور در بخش ساختمان مصرف می‌شود؛ این میزان مصرف در مقایسه با میانگین جهانی بسیار بالاست و این موضوع در دنیای امروز که بحران‌های زیست‌محیطی و اقتصادی به تهدیدهایی جدی تبدیل شده‌اند، بیش از پیش اهمیت پیدا کرده است. افزایش مصرف انرژی در ساختمان‌ها نه‌تنها به منابع ملی آسیب می‌زند، بلکه تاثیرات منفی بر محیط‌زیست و سلامت مردم نیز دارد.
چالش‌های موجود در صنعت ساختمان ایران
ساختمان‌ها در ایران به‌دلیل استفاده از طراحی‌های قدیمی، مصالح غیر استاندارد و عدم رعایت اصول بهینه‌سازی انرژی، عدم رعایت قوانین و مقررات و نبود فرهنگ‌سازی مناسب، بهره‌وری انرژی پایینی دارند؛ این ساختمان‌ها اغلب به‌گونه‌ای ساخته می‌شوند که هدررفت انرژی در آن‌ها زیاد است و نمی‌توانند به‌خوبی از انرژی استفاده یا آن را مدیریت کنند؛ در نتیجه این موضوع موجب افزایش مصرف انرژی، هزینه‌های بیشتر و اثرات منفی زیست‌محیطی می‌شود.
یکی از مهم‌ترین مقوله‌ها در این زمینه، قوانین و مقرراتی هستند که دولت برای کاهش مصرف انرژی در ساختمان‌ها تدوین کرده است؛ مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان است که به‌طور ویژه به موضوع مصرف انرژی در ساختمان‌ها پرداخته است. با این حال، باوجود این مقررات، اجرای دقیق آن‌ها در بسیاری از پروژه‌ها با مشکلات جدی روبه‌رو است. نبود نظارت کافی و مشکلات در تامین مصالح باکیفیت، باعث شده که بسیاری از ساختمان‌های جدید در ایران از بهره‌وری انرژی مطلوب برخوردار نباشند.
در این میان، سیستم پلاک انرژی که در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته به‌عنوان ابزاری موثر برای کاهش مصرف انرژی ساختمان‌ها شناخته شده، در ایران هنوز به مرحله اجرا نرسیده است. پلاک انرژی با دسته‌بندی ساختمان‌ها بر اساس میزان مصرف انرژی آن‌ها، این امکان را به مالکان و سازندگان می‌دهد که برای بهبود وضعیت انرژی ساختمان خود اقدامات لازم را انجام دهند.
پلاک انرژی؛ ابزاری ضروری برای کاهش مصرف انرژی در ساختمان‌ها
پلاک انرژی یکی از مهم‌ترین سیستم‌های جهانی است که برای ارزیابی میزان مصرف انرژی در ساختمان‌ها استفاده می‌شود؛ این سیستم با تخصیص امتیازاتی به ساختمان‌ها بر اساس میزان بهره‌وری انرژی، به مالکان و سازندگان کمک می‌کند تا مشکلات موجود در زمینه مصرف انرژی را شناسایی و اقدامات لازم را برای بهبود وضعیت آن‌ها انجام دهند. در کشورهایی مانند آلمان، فرانسه و بریتانیا، پلاک انرژی نه‌تنها به‌عنوان یک ابزار قانونی برای کاهش مصرف انرژی، بلکه به‌عنوان یک عامل انگیزشی برای بهینه‌سازی ساختمان‌ها در نظر گرفته می‌شود.
در ایران، باوجود تصویب و تدوین مقررات ملی ساختمان که در آن مصرف بهینه انرژی در ساختمان‌ها مورد تاکید قرار گرفته است، پلاک انرژی هنوز به‌طور کامل و در سطح گسترده در کشور پیاده‌سازی نشده است. عدم وجود پلاک انرژی در ایران موجب می‌شود که ارزیابی دقیقی از وضعیت مصرف انرژی در ساختمان‌ها نداشته باشیم و بسیاری از سازندگان و مالکان همچنان از مزایای این سیستم بی‌بهره‌اند؛ این موضوع می‌تواند یکی از دلایل اصلی بالا بودن مصرف انرژی در ساختمان‌های ایرانی باشد.
از آنجا که مصرف انرژی در ساختمان‌ها بخش عمده‌ای از تولیدات انرژی کشور را به خود اختصاص می‌دهد، اجرای سیستم پلاک انرژی می‌تواند گامی موثر در جهت کاهش مصرف و بهینه‌سازی استفاده از منابع طبیعی باشد. با اعمال این سیستم، نه‌تنها مالکان ساختمان‌ها متوجه نقاط ضعف در ساختمان‌های خود خواهند شد، بلکه می‌توانند با ارتقای رتبه انرژی ساختمان خود، هزینه‌های انرژی را کاهش دهند و به‌طور هم‌زمان با حفظ منابع طبیعی، به بهبود شرایط زیست‌محیطی کمک کنند.
اجرای پلاک انرژی در ایران نیازمند همکاری میان وزارت راه و شهرسازی، سازمان ملی استاندارد و دیگر نهادهای مسئول است. یکی از چالش‌هایی که ممکن است در مسیر اجرای این سیستم در ایران وجود داشته باشد، هزینه‌های ابتدایی برای نصب تجهیزات و ارزیابی ساختمان‌ها است؛ با این حال، تجربه کشورهای پیشرفته نشان می‌دهد که این هزینه‌ها به‌زودی با کاهش هزینه‌های انرژی و بهبود کارآیی ساختمان‌ها جبران می‌شود.
نقش سازمان‌های نظارتی و افراد کلیدی
در حال حاضر، سازمان‌ها و نهادهای مختلفی نظارت بر مصرف انرژی در ساختمان‌ها را بر عهده دارند. وزارت راه و شهرسازی به‌عنوان مهم‌ترین نهاد دولتی در این زمینه، در کنار سازمان ملی استاندارد ایران و سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق ایران (ساتبا) از مهم‌ترین ارگان‌های مسئول در تدوین و اجرای قوانین و مقررات مربوط به بهینه‌سازی مصرف انرژی هستند. آقای مانی‌فر، مدیرکل دفتر مقررات ملی ساختمان، از جمله افرادی است که در این زمینه نقش موثری ایفا می‌کند و همواره بر لزوم توجه به مسائل زیست‌محیطی و بهینه‌سازی انرژی در ساختمان‌ها تاکید دارد؛ همچنین در سال‌های اخیر، در بسیاری از کشورها با همکاری نهادهای دولتی و خصوصی، اقداماتی در جهت فرهنگ‌سازی و آگاهی‌بخشی در مورد اهمیت صرفه‌جویی در مصرف انرژی در ساختمان‌ها صورت گرفته است؛ این‌گونه اقدامات می‌تواند به سازندگان و مالکان کمک کند تا به تدریج به اهمیت بهینه‌سازی مصرف انرژی در ساختمان‌های خود پی ببرند و در این راستا اقداماتی موثر انجام دهند.
راهکارهای پیشنهادی برای بهبود وضعیت
برای حل بحران انرژی در ساختمان‌های ایران، باید اقداماتی جدی در دو سطح کلان و خرد صورت گیرد. در سطح کلان، دولت باید با اتخاذ سیاست‌های سخت‌گیرانه‌تر و استفاده از فناوری‌های نوین، نظارت‌ها را بیشتر کرده و از اجرای مقررات مربوط به بهینه‌سازی انرژی در ساختمان‌ها اطمینان حاصل کند؛ یکی از مهم‌ترین ابزارهایی که می‌تواند در این زمینه موثر باشد، استفاده از سیستم‌های هوشمند مدیریت انرژی است که امکان نظارت دقیق و آنی بر مصرف انرژی را فراهم می‌آورد.
در سطح خرد، فرهنگ‌سازی در میان مالکان و سازندگان ساختمان‌ها نیز از اهمیت زیادی برخوردار است؛ این فرهنگ‌سازی باید از طریق رسانه‌ها، کمپین‌های آموزشی و برگزاری دوره‌های تخصصی انجام شود تا این افراد بتوانند نسبت به اهمیت بهینه‌سازی مصرف انرژی آگاهی پیدا کنند و در فرآیند ساخت‌وساز خود این مساله را در نظر بگیرند.
نظارت دقیق و همکاری بین‌بخشی
به‌منظور کاهش مصرف انرژی در ساختمان‌ها، لازم است نظارت‌ها تشدید شوند و سازمان‌ها و نهادهای مختلف در این زمینه به‌طور هماهنگ با یکدیگر عمل کنند. نقش سازمان‌ها و نهادهایی مانند وزارت راه و شهرسازی، سازمان ملی استاندارد، ساتبا و دیگر ارگان‌های مسئول، در این زمینه بسیار مهم است. این سازمان‌ها باید با همکاری یکدیگر فرآیندهایی را ایجاد کنند که به‌طور موثر و دقیق، مصرف انرژی در ساختمان‌ها را کاهش دهد. علاوه بر این، این سازمان‌ها می‌توانند با استفاده از فناوری‌های نوین، سیستم‌های هوشمند مدیریت انرژی را در ساختمان‌ها پیاده‌سازی کرده و نظارت‌های لازم را انجام دهند.
«صما»، بر این نکته تاکید دارد که بحران مصرف انرژی در ساختمان‌ها، نیازمند عزم جدی و همکاری همه‌جانبه است. ایران به‌عنوان کشوری با منابع انرژی غنی، نمی‌تواند به این بحران بی‌توجه باشد. لازم است در کنار اعمال قوانین سخت‌گیرانه و استفاده از فناوری‌های روز، فرهنگ‌سازی نیز به‌طور جدی در دستور کار قرار گیرد. در این مسیر، نقش رسانه‌ها، سازمان‌ها و بخش‌های مختلف دولت و خصوصی بسیار حیاتی است. با اقداماتی موثر در این زمینه، می‌توان به کاهش مصرف انرژی در ساختمان‌ها دست یافت و گام‌های بلندی به‌سوی پایداری منابع انرژی و بهبود شرایط زیست‌محیطی کشور برداشت.
source