با توجه به وقوع آتش‌سوزی‌های گسترده پس از زلزله‌های بزرگ در کشورهای مختلف، تهدید مشابهی برای تهران به‌ویژه در صورت وقوع یک زلزله بزرگ به‌طور جدی مطرح است. در واکنش به حادثه آتش‌سوزی اخیر در لس‌آنجلس، دکتر سعید بختیاری، رییس بخش مهندسی آتش مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، به بررسی تهدیدات مشابه برای تهران پرداخته و نسبت به ابعاد خطراتی چون «آتش‌سوزی پس از زلزله» هشدار داده است.
تهدیدات آتش‌سوزی پس از زلزله در تهران
به گفته دکتر بختیاری«اگرچه تهران در مقایسه با مناطق جنگلی به‌طور خاص تهدیدات آتش‌سوزی ندارد، اما وقوع یک زلزله بزرگ می‌تواند این وضعیت را به‌طور جدی تغییر دهد. ترکیب آسیب‌های ناشی از زلزله با مشکلات زیرساختی و سیستم‌های آتش‌نشانی می‌تواند به بحران‌های گسترده و غیرقابل‌کنترلی منجر شود. به‌ویژه در شرایطی که زیرساخت‌های حیاتی مانند سیستم‌های آب‌رسانی یا گاز دچار اختلال شوند، خطر گسترش آتش‌سوزی‌ها به‌شدت افزایش می‌یابد؛ همچنین در مناطقی مانند تهران که ساختمان‌های بلند و پرجمعیتی وجود دارند، حتی یک آتش‌سوزی محدود می‌تواند به‌سرعت به یک بحران گسترده تبدیل شود؛ برای مثال، حادثه آتش‌سوزی در ساختمان پلاسکو در سال‌های اخیر نشان داد که چگونه یک آتش‌سوزی در یک ساختمان می‌تواند ابعاد ملی پیدا کرده و خسارات جانی و مالی فراوانی به همراه داشته باشد. در شرایط بحرانی‌تری چون وقوع زلزله، این بحران‌ها پیچیدگی و خطرات بیشتری به همراه خواهند داشت.»
چالش‌های موجود در تهران
تهران به‌دلیل ویژگی‌های خاص خود در برابر بحران‌ها، با مشکلات قابل توجهی مواجه است. یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها، ضعف‌های زیرساختی است. در صورت وقوع زلزله، مشکلاتی در سیستم‌های آب‌رسانی و گازرسانی ممکن است ایجاد شود که شرایط را برای وقوع آتش‌سوزی‌های گسترده‌تر فراهم کند؛ علاوه‌بر این، تراکم بالای ساختمان‌ها و جمعیت در تهران، به‌ویژه در مناطق مرکزی، سبب می‌شود که آتش‌سوزی‌ها به سرعت در سطح شهر گسترش پیدا کنند. ساخت و سازهای غیرمقاوم و عدم رعایت استانداردهای ایمنی در برخی مناطق شهری تهران نیز در صورت وقوع زلزله، این بحران را تشدید خواهد کرد. این موارد به‌ویژه در ساختمان‌های بلندمرتبه و مناطق پرجمعیت پایتخت به‌وضوح قابل مشاهده است و تهدیدات ناشی از آتش‌سوزی در این مناطق در صورت وقوع یک زلزله بزرگ به مراتب بیشتر خواهد بود.
نیاز به اصلاحات اساسی در زیرساخت‌ها
بر اساس تحلیل‌های کارشناسان و بررسی‌های مختلف، یکی از مهم‌ترین نیازها برای کاهش خطرات ناشی از آتش‌سوزی‌های پس از زلزله، اصلاحات اساسی در زیرساخت‌های شهری است. باید اقدامات فوری در جهت مقاوم‌سازی ساختمان‌ها و تقویت سیستم‌های حیاتی مانند آب‌رسانی و گازرسانی در دستور کار قرار گیرد. علاوه‌بر این، تقویت سیستم‌های آتش‌نشانی و آموزش عمومی برای مقابله با آتش‌سوزی‌های احتمالی در شرایط بحران ضروری است. در این راستا، هماهنگی موثر بین نهادهای مختلف از جمله آتش‌نشانی، پلیس، اورژانس و شهرداری می‌تواند به کاهش بحران‌ها و جلوگیری از گسترش آتش‌سوزی‌ها کمک کند؛ همچنین باید بر توسعه فضای سبز و فضاهای باز در سطح شهر تاکید بیشتری شود تا در صورت بروز بحران، سرعت گسترش آتش به حداقل برسد.
ارزیابی تهدیدات مشابه در سطح جهانی
بررسی بحران‌های مشابه در سطح جهانی نیز می‌تواند به تهران در پیش‌بینی و مدیریت بحران‌ها کمک کند؛ برای مثال، در زلزله‌های گذشته در ژاپن و ایالات متحده، علاوه بر خرابی‌های ناشی از زلزله، آتش‌سوزی‌های گسترده‌ای نیز رخ داده که به خسارات سنگین جانی و مالی منجر شد. این تجربیات جهانی باید برای بهبود آمادگی تهران در برابر چنین تهدیداتی مورد استفاده قرار گیرد. در نهایت، تهدید آتش‌سوزی پس از زلزله یکی از مهم‌ترین مسائلی است که تهران باید به آن توجه ویژه‌ای داشته باشد. اگرچه این شهر با تهدیدات آتش‌سوزی‌های جنگلی مواجه نیست، اما شرایط خاص آن از جمله تراکم جمعیت، ساختمان‌های بلند و مشکلات زیرساختی می‌تواند خطر آتش‌سوزی‌های گسترده را در صورت وقوع زلزله به‌شدت افزایش دهد؛ بنابراین تهران به اصلاحات فوری در سیستم‌های ایمنی، مقاوم‌سازی ساختمان‌ها و تقویت زیرساخت‌های حیاتی مانند آب‌رسانی و گازرسانی نیاز دارد. همکاری و هماهنگی درست میان نهادهای مختلف در زمان بحران می‌تواند به‌طور سریع و موثر از گسترش بحران جلوگیری کرده و وضعیت را تحت کنترل درآورد. تهران باید از هم‌اکنون اقدامات لازم را برای کاهش خطرات و آمادگی بهتر در برابر بحران‌های طبیعی انجام دهد تا در مواجهه با زلزله‌های احتمالی آسیب کمتری ببیند.