چندی پیش، مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران، در همایش «سیاست‌ها و برنامه‌های بازآفرینی شهری پایدار در بافت‌های ناکارآمد شهری» بر اهمیت استفاده از دفاتر تسهیل‌گری برای افزایش ظرفیت سرمایه‌های اجتماعی در این مناطق تاکید کرد. عبدالرضا گلپایگانی، معاون وزیر راه و شهرسازی، در این همایش با اشاره به این‌که بیش از یک میلیون خانوار، معادل سه میلیون نفر، از جمعیت تهران در بافت‌های ناکارآمد ساکن هستند، اظهار کرد: «نباید پرداختن به آمار کمی ما را از اهمیت جان انسان‌ها و تاثیرات گسترده بافت‌های ناکارآمد بر نسل‌های آینده غافل کند. این مناطق فاقد سرانه‌های فرهنگی، فضاهای بازی مناسب و محیطی برای رشد و شکوفایی کودکان هستند و این امر بهره‌گیری از ظرفیت‌های بالقوه شهروندان را محدود می‌کند.»
وی افزود: «شهرداری‌ها به‌عنوان خط مقدم مداخله در این مناطق، نقشی حیاتی در بازآفرینی شهری ایفا می‌کنند. اگرچه بافت‌های فرسوده به‌عنوان فرصتی برای توسعه کالبدی شهر و تولید مسکن شناخته می‌شوند، اما نباید سرمایه اجتماعی این مناطق را نادیده گرفت. برخلاف شهرهای جدید که ساختار اجتماعی آن‌ها ممکن است دهه‌ها طول بکشد تا شکل بگیرد، این سرمایه در بافت‌های فرسوده حاضر است و باید به‌درستی مدیریت شود.» مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران با تاکید بر لزوم بازگشت زندگی به این محلات گفت: «محلات هدف بازآفرینی علاوه بر زیرساخت‌های زیربنایی و روبنایی، دارای هویت تاریخی نیز هستند. بازآفرینی، فراتر از تخریب و بازسازی، به معنای استفاده بهینه از ظرفیت‌های موجود و احیای زندگی در این مناطق است.»
معاون وزیر راه و شهرسازی در ادامه با اشاره به نشست اخیر شورای عالی مسکن با حضور رییس‌جمهور اظهار کرد: «در این نشست بر ضرورت ارتقای کیفیت زندگی، بهبود بناهای ناپایدار و افزایش سرانه‌های خدماتی در محلات هدف تاکید شد. بسته تشویقی ۱۹ بندی نیز می‌تواند گامی موثر در نوسازی مسکن این مناطق باشد، اما دستیابی به هدف اصلی نیازمند تغییر مدل‌های فکری و مدیریتی است.» گلپایگانی همچنین بر نقش دفاتر تسهیل‌گری تاکید کرد و گفت: «این دفاتر با ارتباط مستقیم با ساکنان محلات هدف، قادرند راه‌حل‌های موثری برای چالش‌های پیچیده بازآفرینی ارائه دهند. مدل تخریب و بازسازی که تاکنون اجرا شده، نتایج قابل‌قبولی به همراه نداشته و باید برای هر قشر از جامعه، با توجه به شرایط مالی، فرهنگی و اجتماعی، راه‌حل مناسب ارائه شود.»
او همچنین با انتقاد از افزایش ساخت و سازهای غیرمجاز در تهران، اظهار کرد: «شهرداری‌ها باید نظارت بیشتری بر ساخت و سازها داشته باشند و از ایجاد بافت‌های فرسوده جدید جلوگیری کنند. درآمدهای کوتاه‌مدت ناشی از تراکم‌فروشی، در بلندمدت مشکلات جدی برای تامین سرانه‌های خدماتی ایجاد می‌کند.» بافت‌های ناکارآمد بازآفرینی شهری، به‌ویژه در بافت‌های ناکارآمد تهران، یکی از چالش‌های بزرگ پیش روی مدیران شهری و صنعت ساختمان است. از آنجا که بیش از سه میلیون نفر از جمعیت تهران در این مناطق ساکن هستند، هر گونه تصمیم‌گیری و اقدام در این حوزه تاثیرات گسترده‌ای بر کیفیت زندگی این افراد خواهد داشت، اما برای حل مشکلات این مناطق، «صما» به‌عنوان یک رسانه تخصصی در صنعت ساختمان، پیشنهادات خاص و کاربردی دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
مدیریت دقیق سرمایه اجتماعی: یکی از مهم‌ترین نکات مطرح‌شده در این همایش، اهمیت سرمایه اجتماعی موجود در بافت‌های فرسوده است. باید به این نکته توجه کرد که این سرمایه اجتماعی که شامل ساکنان و کسب‌وکارهای محلی است، پتانسیلی بزرگ برای توسعه این مناطق به شمار می‌آید؛ بنابراین باید برنامه‌هایی طراحی شوند که به این افراد امکان مشارکت در فرآیندهای بازآفرینی را بدهد. دفاتر تسهیل‌گری می‌توانند نقشی کلیدی در این فرآیند ایفا کنند و به‌عنوان پل ارتباطی بین ساکنان و مدیران شهری عمل کنند.
توسعه پایدار و متمرکز بر نیازهای اجتماعی: نباید فراموش کرد که بازآفرینی تنها در صورت توجه به ابعاد اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی این مناطق می‌تواند موفق باشد. «صما» بر این باور است که شهرداری‌ها و دولت باید به‌جای تمرکز بر تراکم‌فروشی، برنامه‌های بلندمدت‌تری را برای بهبود کیفیت زندگی ساکنان این مناطق طراحی کنند. این برنامه‌ها باید شامل ایجاد فضاهای عمومی، فضاهای سبز، بهبود خدمات آموزشی و بهداشتی و توسعه اشتغال‌زایی برای ساکنان این مناطق باشد.
پیشگیری از ساخت و سازهای غیرمجاز: با توجه به افزایش ساخت و سازهای غیرمجاز در تهران، یکی از اقدامات فوری، باید نظارت بیشتر و دقیق‌تر بر پروژه‌های ساخت و ساز باشد. به‌ویژه در مناطق بافت‌های فرسوده، باید ساز و کارهایی ایجاد شود که از ایجاد ساختمان‌های غیرمجاز جلوگیری کند؛ این امر را می‌توان با همکاری بین شهرداری‌ها و دیگر نهادهای مسئول محقق ساخت.
پیشنهادات مالی و تشویقی: بسته تشویقی ۱۹ بندی مطرح‌شده در همایش می‌تواند در نوسازی مسکن در این مناطق گامی موثر باشد، اما به‌نظر «صما» این بسته باید به‌طور دقیق‌تر و جامع‌تر طراحی شود تا علاوه‌بر نوسازی، به ارتقای کیفیت زندگی ساکنان این مناطق نیز کمک کند. این بسته‌ها باید شامل تسهیلات مالی، کمک‌های دولتی برای بازسازی و توسعه زیرساخت‌ها و همچنین حمایت از پروژه‌های مسکن اجتماعی باشد.
در نهایت، «صما» بر این باور است که برای دستیابی به توسعه پایدار در بازآفرینی شهری، باید توجه به ابعاد اجتماعی و فرهنگی این بافت‌ها در اولویت قرار گیرد و از همه ظرفیت‌های موجود برای تحقق این هدف استفاده شود.
source