آمارها نشان می دهند که میزان سکونت خانوارهای کم جمعیت در آپارتمان های کوچک کاهش یافته و احتمال بازگشت به منزل پدری را بالا برده است.

به گزارش پرشین سازه ، در حدفاصل بین سال های ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۲، تعداد خانوارهای ساکن در واحدهای ۳ خوابه افزایش ۱۰ واحدی پیدا کرده و به ۵۴ درصد رسیده است. این آمار در ظاهر نشان دهنده آن است که خانوارها شرایط اقتصادی بهتری پیدا کرده و از آپارتمان های کوچک، به واحدهای بزرگ تر نقل مکان کرده اند، اما واقعیت هرگز این طور نیست!

مقایسه شاخص های رفاه یا فقر با تعداد اتاق های واحدهای محل سکونت، به خوبی نشان می دهد که افزایش بی سابقه قیمت مسکن طی بیش از یک دهه گذشته، باعث شده تا نرخ بازگشت به خانه پدری رشد پیدا کند. به عبارت دیگر، رشد خانواده های یک یا دو نفره و سبقت گرفتن تورم اجاره از میانگین درآمدها، باعث شده تا زوج ها توان کافی برای زندگی مستقل را نداشته باشند و ناچار شوند از واحدهای کوچک خود، به خانه پدری بازگردند.

بانک مرکزی در هفته گذشته یک گزارش تحلیلی از میزان دخل و خرج خانوارهای ساکن در مناطق شهری ایران منتشر کرد. این گزارش سالانه سطح درآمد و هزینه های زندگی خانوارها را مورد بررسی قرار می دهد. این گزارش به خوبی نمایانگر آن است که جهش هزینه تأمین مسکن (خرید و اجاره) از ابتدای دهه ۹۰ تا سال ۱۴۰۲ باعث شده درصد خانوارهای ساکن در واحدهای کوچک کاهش پیدا کند.

گرچه در ظاهر این امر نشان دهنده مهاجرت خانواده های کم جمعیت از آپارتمان های کوچک به واحدهای بزرگ تر است اما بررسی پارامترهای تحقیق نشان می دهد که این مهاجرت در واقع معکوس بوده و خانه مقصد، در واقع خانه پدری است!

آمارهای حقیقی و اثرات قابل مشاهده

بررسی های انجام شده نشان می دهد که در فاصله بین سال های ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۲، تعداد خانوارهای ساکن در واحدهای بدون اتاق خواب (سوییت) از ۴.۹ درصد به ۱.۶ درصد رسیده و تعداد خانوارهای ساکن در واحدهای یک اتاقه از ۳۱.۹ درصد به ۲۶.۲ درصد کاهش یافته است.

به عبارت دیگر، مجموع سکونت در واحدهای بدون اتاق و یک اتاقه، از ۳۶.۸ درصد به ۲۷.۸ درصد نزول کرده و در مقابل تعداد ساکنان در آپارتمان های ۲ الی ۳ اتاقه، طی این ۱۲ سال ۱۰ درصد رشد داشته و از ۴۵ درصد به ۵۵ درصد افزایش یافته است.

در بررسی اولیه، این آمار نشان دهنده پیشرفت شاخص های رفاه بوده و رشد کیفیت زندگی را نشان می دهد اما با در نظر گرفتن آمارهای تکمیلی، به خوبی متوجه می شویم که این مهاجرت نه تنها نشانه پیشرفت نیست، بلکه نشان دهنده کاهش شاخص کیفیت زندگی ساکنان مناطق شهری بوده است!

نزول شدید بنیه مالی کافی برای تأمین هزینه های مسکن باعث شده تا خانواده های کم جمعیتی یک یا دو نفره، به دلیل ناتوانی در پرداخت هزینه های زندگی، مجبور به ترک واحدهای کوچک و خیلی کوچک شده و برای ادامه زندگی به خانه پدری بازگردند و به سکونت در اتاق خواب خود ادامه دهند.

واقعیتی به نام فقر مسکن

تورم مسکن در سال های اخیر به قدری زیاد بوده که باعث افت سطح رفاه ملکی و افزایش بی سابقه فقر مسکن هم در حوزه خرید و هم در حوزه اجاره شده است. پدیده ای که به خصوص در شهرهای بزرگ رواج زیادی پیدا کرده.

آمارها نشان می دهند که در نتیجه این تورم، بعد خانوار از ۳.۵۳ در سال ۱۳۹۰، به ۳.۲۹ در سال ۱۴۰۲ رسیده که نشان دهنده کاهش تعداد خانوارهای شهری است.

این موضوع از طرف دیگر باعث شده تا در عین نیاز کشور به فرزندآوری، تعداد خانوارهای تک نفره از ۵.۷ درصد به ۶.۱ درصد و تعداد خانوارهای دو نفره از ۱۷.۵ درصد به ۲۲.۹ درصد افزایش پیدا کند. همچنین سبک زندگی افراد طی ۱۲ سال گذشته دستخوش تغییر شده و علاوه بر بالا رفتن سن ازدواج، نرخ تعداد طلاق ها افزایش پیدا کرده و تعداد ازدواج ها نیز کاهشی بوده است.

یکی از عوامل کلیدی در کاهش میل به فرزندآوری توسط خانوارهای ایرانی نیز همین فقر مسکن بوده که این شاخص را از ۲۷.۸ درصد به ۲۸.۳ درصد رسانده است.

جالب تر اینکه با وجود رشد خانواده های کم جمعیت یک و دو نفره ناشی از فقر مسکن، بازار مسکن نه تنها درگیر افزایش تقاضا نشده، بلکه شمار متقاضیان آپارتمان های کوچک نیز روز به روز کاهش پیدا می کند زیرا خانوارهای کوچک ترجیح می دهند برای کاهش هزینه های زندگی، به منزل پدری خود بازگردند!

آمارهای رسمی بانک مرکزی به خوبی گویای آن هستند که هزینه اجاره مسکن طی ۱۲ سال گذشته برای خانوارهای شهری ۲۴ برابر شده، در حالی که مجموع میانگین درآمد پولی و غیرپولی ناخالص ساکنان این مناطق، در این فاصله تنها ۲۰.۶ برابر شده است. (اگر سطح درآمد خالص را محاسبه کنیم به آمار فاجعه بارتر خواهیم رسید).

رشد تورم مسکن باعث شده تا درصد هزینه مسکن در سبد ماهانه مردم از ۲۷.۷ درصد در سال ۱۳۹۰ به ۳۴ درصد در سال ۱۴۰۲ برسد. به عبارت دیگر، خانوارهای شهری در سال ۹۰ به صورت متوسط ۴.۸ میلیون تومان برای مسکن خود هزینه می کردند، در حالی که این مبلغ در سال ۱۴۰۲ به ۱۱۴ میلیون تومان رسیده است!

آمارها مشخص می کنند که در فاصله بین این سال ها، نرخ تورم عمومی در مناطق شهری رشد ۱۷ برابری داشته، در حالی که تورم مسکن باعث افزایش قیمت ۳۷.۵ برابری شده است!