بازار اجاره مسکن در ایران طی سالهای اخیر به یکی از بزرگترین چالشهای اقتصادی و اجتماعی تبدیل شده است؛ در حالی که تورم مسکن و اجارهبها در ایران و ترکیه روندی افزایشی داشته، اما تفاوتهای بنیادین اقتصادی میان دو کشور سبب شده که مستاجران ترکیهای همچنان توانایی تامین هزینههای مسکن را داشته باشند، در حالی که در ایران، میلیونها خانوار به ورطه فقر مطلق مسکن سقوط کردهاند.
تحلیل شرایط اجارهنشینی در تهران و استانبول نشان میدهد که باوجود دو برابر بودن میانگین اجارهبها در استانبول نسبت به تهران، خانوارهای ترک بهدلیل رشد اقتصادی پایدار و افزایش منظم دستمزدها، قادر به پرداخت هزینههای مسکن هستند. در مقابل، در ایران، بهدلیل رشد اقتصادی ضعیف و عدم تناسب میان تورم و افزایش دستمزدها، هزینه اجاره در تهران معادل ۱.۷ برابر حداقل دستمزد است، در حالی که در استانبول این رقم تنها ۷۰ درصد از حداقل حقوق را شامل میشود.
این شکاف اقتصادی و ناتوانی سیاستهای تنظیم بازار مسکن در ایران، نتیجه یک خطای استراتژیک در سیاستگذاری است. تمرکز دولت بر روشهای ناکارآمد کنترل اجارهبها، بدون توجه به ریشههای بحران _یعنی تورم مزمن، رکود اقتصادی و عدم تعدیل دستمزدها_ سبب تشدید فقر مسکن شده است؛ در حالی که ترکیه با سیاستهایی همچون برنامه توکی (حمایت از خانهدار شدن اقشار ضعیف) و رشد اقتصادی مستمر، توانسته است بازار مسکن خود را متعادل نگه دارد.
«استودیو صما» در برنامه «دورنمای مسکن»، این بحران را از زوایای مختلف بررسی خواهد کرد و با دعوت از کارشناسان اقتصادی و حوزه مسکن، بهدنبال پاسخ به این پرسش خواهد بود که چگونه میتوان از تجربه ترکیه برای اصلاح مسیر سیاستگذاری مسکن در ایران استفاده کرد؟ آیا دولت میتواند با یک چرخش بنیادین در سیاستهای اقتصادی و مسکن، مسیر خروج از بحران را پیدا کند؟ صما، صدای مهندسان ایران، این تحولات را گامبهگام رصد خواهد کرد.