افشین پورحاجت، دبیرکل انجمن انبوه‌سازان ایران، با اشاره به تأثیر افزایش نرخ ارز افغانستان (افغانی) بر کاهش نیروی کار در پروژه‌های ساختمانی، از کمبود شدید نیروی کار در برخی نقاط کشور خبر داد. به گفته وی، حضور کارگران افغانستانی در پروژه‌های ساختمانی ایران اهمیت بالایی دارد و در صورت عدم حضور این نیروها، مشکلات این حوزه تشدید خواهد شد.
پورحاجت تأکید کرد که افزایش نرخ افغانی و دلار، هزینه‌های زندگی کارگران افغانستانی را بالا برده و موجب نارضایتی آن‌ها شده است. بخش عمده‌ای از درآمد این کارگران از طریق صرافی‌ها به کشورشان ارسال می‌شود. در دو ماه گذشته که ارزش ریال بیش از ۵۰ درصد کاهش یافته، این افراد دیگر انگیزه اقتصادی برای ادامه کار در ایران ندارند.
وی همچنین درباره میزان حقوق کارگران ساختمانی، توضیح داد: حقوق یک کارگر افغانستانی بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان در روز است و استادکاران مبالغ بالاتری دریافت می‌کنند. این ارقام با حقوق کارگران ایرانی تفاوت چندانی ندارد؛ اما مشکل اصلی، کمبود نیروی کار است. اگر نیروی انسانی کافی در کشور وجود داشت، نیازی به استفاده گسترده از کارگران مهاجر نبود.
افزایش هزینه‌های ساخت و ضرورت بکارگیری تکنولوژی‌های نوین
ایرج رهبر، رئیس انجمن انبوه‌سازان استان تهران نیز با اشاره به افزایش نرخ افغانی، تأکید کرد که این موضوع بر هزینه‌های نیروی کار و در نتیجه، هزینه‌های ساخت و ساز اثرگذار بوده است. وی تصریح کرد: کارگران افغانستانی حقوق خود را بر اساس دلار محاسبه می‌کنند. در حالی که دو سال پیش درآمد روزانه آن‌ها معادل ۵۰۰ دلار بود، اکنون این رقم به ۲۰۰ دلار کاهش یافته است؛ از این رو، خواهان افزایش دستمزدهای خود هستند.
رهبر با تأکید بر اینکه این شرایط موجب افزایش هزینه‌های ساخت و ساز می‌شود، افزود: ما همواره بر ضرورت حرکت به سمت تکنولوژی‌های نوین تأکید کرده‌ایم. در حالی که کشورهای پیشرفته به نسل هفتم فناوری‌های ساختمانی رسیده‌اند، ایران همچنان در مرحله سوم باقی مانده است. این مسئله، همراه با تورم عمومی، یکی از عوامل افزایش قیمت مسکن محسوب می‌شود.
چالش‌های نظارت بر نیروی کار غیرمجاز
یکی دیگر از مشکلات مطرح‌شده، مسئله کنترل نیروی کار غیرمجاز است. رهبر در این رابطه توضیح داد: بخشی از کمبود نیروی کار به نظارت‌های اخیر بر حضور کارگران مهاجر بازمی‌گردد. در فرآیند بازرسی‌ها، نیروهای غیرمجاز شناسایی و دستگیر می‌شوند؛ این روند باعث ایجاد اختلال در پروژه‌های ساختمانی شده است.
وی همچنین به تغییر الگوی کار در میان کارگران ایرانی اشاره کرده و گفت: کارگران داخلی معمولا به سمت مشاغل فنی مانند جوشکاری، لوله‌کشی و رنگ‌کاری می‌روند و کمتر تمایلی به انجام کارهای عمومی ساختمانی دارند؛ این مسئله، همراه با کاهش نیروی کار مهاجر، بحران نیروی انسانی در صنعت ساختمان را تشدید کرده است.
از نگاه صما؛ گذار از بحران با فناوری‌های نوین ساختمانی
بررسی شرایط بازار کار ساختمانی نشان می‌دهد که افزایش نرخ ارز و کاهش ارزش ریال، در کنار سیاست‌های کنترلی بر نیروی کار مهاجر، به چالشی ساختاری در تأمین نیروی انسانی این صنعت منجر شده است. در چنین فضایی، وابستگی سنتی به نیروی کار غیررسمی، ساخت و ساز را در برابر تحولات اقتصادی و سیاست‌های مهاجرتی آسیب‌پذیر کرده است.
راهکار پایدار برای عبور از این بحران، تغییر رویکرد از مدل‌های سنتی به سمت فناوری‌های نوین ساخت و ساز است. استفاده از سیستم‌های صنعتی‌سازی، فناوری‌های اتوماسیون و کاهش وابستگی به نیروی کار فیزیکی، نه تنها بهره‌وری را افزایش می‌دهد، بلکه امکان کنترل هزینه‌ها و تسریع اجرای پروژه‌ها را نیز فراهم می‌کند. سرمایه‌گذاری در این حوزه، به ویژه در شرایط کنونی، ضرورتی است که می‌تواند آینده صنعت ساختمان را از رکود نجات دهد.
source