به گزارش اخبارساخته ها؛ کاخ مرمر مانند یک فرد کهن‌سالی است که وقایع و رویدادهای تاریخی زیادی را به خود دیده و سن و سالی ازش گذشته است. از قدمت این کاخ حدودا یک قرن می‌گذرد. کاخ مرمر در سال ۱۳۰۴ به دستور رضا شاه پهلوی و با معماری لئون تادوسیان معمار برجسته ارمنی‌ایرانی آغاز شد. عملیات ساخت این کاخ بعد از گذشت حدود یک دهه در سال ۱۳۱۶ به پایان رسید. می‌گویند رضاشاه بیشتر برای نشان دادن قدرت و سلطنت خود به جهانیان دستور ساخت کاخ مرمر را داده است.
پس از اتمام ساخت، این کاخ به عنوان دفتر کار و محل اقامت زمستانی رضا شاه مورد استفاده قرار گرفت. البته ناگفته نماند کاخ مرمر به دلیل اینکه در تزئینات آن از سنگ مرمر استفاده شده به این نام معروف است. اولین وقایعی که کاخ مرمر به خود دیده بود استعفای رضاشاه یا همان پهلوی اول در سال ۱۳۲۰ بود.
پس از آغاز سلطنت پهلوی دوم کاخ مرمر تبدیل به محل اقامت شاه جوان، محمدرضا پهلوی و همسر اولش ملکه فوزیه شد. همچنین مراسم عقد شاه با فرح دیبا هم در همین کاخ مرمر برگزار شد. در سال‌های اول پادشاهی پهلوی دوم، از کاخ مرمر به عنوان دفتر رسمی کار و محل برگزاری ملاقات‌ها، دیدارها و شرفیابی‌ها نیز استفاده می‌شد. اما پس از حادثه ترور نافرجام پهلوی دوم در محوطه این کاخ توسط رضا شمس‌آبادی در سال ۱۳۴۴، دفتر کار شاه به کاخ صاحبقرانیه انتقال داده شد.
کاخ مرمر در سال ۱۳۵۵ برای آشنایی بیشتر مردم با خانواده پهلوی تبدیل به موزه شد و تا سال ۱۳۵۷ به عنوان موزه پهلوی قابل بازدید برای عموم بود. پس از انقلاب اسلامی در دهه ۷۰ این کاخ محل استقرار مجمع تشخیص مصلحت نظام و دفتر کار اکبر هاشمی رفسنجانی دبیر این مجمع بود و جلسات مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز در این کاخ برگزار می‌شد.
پس از درگذشت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی کاخ مرمر در سال ۱۳۹۷ در اختیار بنیاد مستضعفان قرار گرفت و یک سال بعد تبدیل به موزه شد و نام آن هم به موزه هنر ایران تغییر یافت. هم‌اکنون این موزه به روی بازدیدکنندگان باز است و در آن می‌توانید گنجینه‌ای از آثار هنری ایران از هزاره پنجم پیش از میلاد تا دوره معاصر را ببینید.
بخش‌های مختلف کاخ مرمر
عمارت موزه هنر ۲۸۷۰ مترمربع زیربنا و یک باغ زیبا با مساحت سه و نیم هکتار دارد. نمای بیرونی عمارت به دست معماران و هنرمندان برجسته ایرانی با سنگ‌های سبز رنگِ مرمرینِ منقوش به گل و بته و نقوش جانوری تزیین شده و یادآور هنر هخامنشیان است. در داخل عمارت هم دو طبقه با تالارهای متعدد به چشم می‌خورد که روایتگر تاریخ هنر ایران در عرصه‌های مختلف است.
در طبقه اول سه تالار قرار دارد که گزیده‌ای از آثار فاخر هنر ایرانی و اسلامی همچون سفالینه‌های منقوش، ابزار و ظروف از پیش از تاریخ تا سده‌های اولیه اسلامی را به نمایش می‌گذارند. در طبقه دوم هم نه تالار قرار دارد که آثار ممتاز هنر ایرانی را در رشته‌های مختلف از جمله نقاشی، نگارگری، هنر بافته، خوشنویسی و کتاب آرائی به نمایش گذاشته‌اند.
مسیر گردش در موزه هنر از سمت راست طبقه اول آغاز می‌شود. برای رفتن به طبقه دوم و بازدید از تالارهای آن هم باید از یک سرسرا عبور کنید. این سرسرا مملو از تزیینات چشمگیر و خیره‌کننده است که بسیار تماشایی است.
اتاق‌ها و بخش‌هایی که در هر یک از طبقات قرار گرفته‌اند به قرار زیر است:
- در طبقه اول سالن انتظار، بخش اداری، تالار هنر کهن، تالار هنر ایرانی اسلامی، تالار باستان یک، تالار باستان دو، سالن کنفرانس، نمازخانه و غیره قرار دارد.
- در طبقه دوم همتالار نقش، تالار رنگ، تالار ترنج، تالار آینه، تالار کتابت، تالار خاتم، تالار صناعت، تالار نگارین و تالار نور به چشم می‌خورد.
تالار ورودی یا سرسرا
در تالار ورودی مجموعه‌ای بی‌نظیر از تزیینات داخلی بنا وجود دارد که از همان لحظه ورود میخکوب آن خواهید شد. سقف این تالار دارای گچ‌بری‌ها و نقاشی‌هایی با تم سبز رنگ است و دیوارهای آن هم تا ارتفاع یک متر از سنگ مرمر زرد رنگ پوشانده شده‌اند. پلکان تالار سرسرا هم از جنس سنگ مرمر است و با نقش گل و بوته و شاخ و برگ گیاهان مزین شده است. زیباترین قسمت این تالار اتاق گنبدی شکل آن است که طرح آن از گنبد مسجد شیخ لطف‌الله الهام گرفته شده است.
در دیوارهای شمالی و جنوبی تالار ورودی تابلوهایی از تخت جمشید، کاخ آپادانا، بندر خارک و پل ورسک به چشم می‌خورد که توسط هنرمند آلمانی آلبرت هونمان نقاشی شده‌اند. بر روی دیوارهای غربی و شرقی هم دو نگاره روایی با ارتفاع ۶ متر همراه با تذهیب وجود دارد که هنر دستان توامند حسین طاهرزاده بهزاد است. در کنج تالار سرسرا هم مقرنس‌های گچی به‌شکل آویز‌های قندیل دیده می‌شوند که زیبایی خاصی به این بنا داده‌اند.
تالار هنر کهن
تالار هنرکهن همانطورکه از اسمش مشخص است قدیمی‌ترین آثار یافت شده از فرهنگ و تمدن ایرانی را در خودش جای داده است. آثار باستانی که در این تالار قرار گرفته اند برای باستان‌شناسان دارای اهمیت خاصی هستند چرا که اندیشه هنرمندان آن عصر را به ما نشان می‌دهند.
از جمله آثاری که در تالار هنر کهن قرار دارند شامل الهه‌های مفرغی هزاره اول پیش از میلاد (احتمالا متعلق به لرستان)، سفال منقوش هزاره پنجم پیش از میلاد، سفال نخودی منقوش مخروطی هزاره چهارم پیش از میلاد (کشف شده در تل باکون فارس)، ظرف سفالی سه پیاله‌ای چرخ‌ساز و دست‌ساز هزاره اول پیش از میلاد (کشف شده در شمال غربی ایران)، پیکره الهه مادر ایلامی هزاره دوم پیش از میلاد (کشف شده در خوزستان) و سفال نخودی منقوش هزاره سوم پیش از میلاد (کشف شده در غرب ایران) هستند.
تالار باستان یک
در تالار باستان یک می‌توانید هنر ایران پیش از اسلام از جمله دوران هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان را در زمینه‌های مختلف ببینید. آثار شاخصی از جمله گردنبندهای زیبا از جنس سنگ، عقیق و شیشه، ریتون هخامنشی با قدمت ۲۵۰۰ ساله، ظروف سفالی به جای مانده از دوره اشکانی و تندیس شیشه‌ای پادشاه ساسانی در این تالار وجود دارند.
تالار باستان دو
در تالار باستان دو آثار از اواخر دوره ساسانی تا دو قرن اول دوره اسلامی قرار دارند. پس از ورود اسلام به ایران تغییراتی در خلق آثار هنری به وجود آمد. از جمله هنرهایی که در این دوره رشد قابل توجهی داشته، سفالگری بود. به همین دلیل عمده آثاری که در تالار باستان دو به چشم می‌خورند از جنس سفال هستند که از شهرهای شوش، نیشابور و گرگان کشف شده‌اند.
تالار هنر ایران اسلامی
اگر می‌خواهید گلچینی از زیباترین آثار هنری کاخ مرمر را ببینید، حتما سری به تالار هنر ایران اسلامی بزنید. در این بخش آثاری از مهارت و خلاقیت هنرمندان سده‌های اولیه اسلامی به‌خصوص قرن سوم هجری تا دوره قاجار به نمایش درآمده است. سازه‌های معماری دیدنی و قابل تامل نظیر درب منبت‌کاری شده، جنگ‌افزار و شمشیر جواهردار، سفالینه‌های منقوش، کاشی‌های زرین‌فام، سکه طلا، قطعه خوشنویسی و نقاشی از جمله آثار شاخص و بسیار چشم‌نواز در این تالار هستند.
پس از عبور از تالار هنر ایرانی اسلامی، سرسرای دوم قرار دارد که روی دیوارهای این سرسرا عکس سازندگان کاخ مرمر به همراه شرح مختصری از نقش آن‌ها در ساخت این بنا قرار داده شده است. علاوه بر این دو تابلو نقاشی آبرنگ متعلق به مکتب اصفهان و دیگر آثار و تزئینات چشم‌نواز نیز در این بخش به چشم می‌خورد. پس عبور از سرسرای دوم و گذر از پله‌ها به تالارهای طبقه دوم خواهید رسید.
تالار نقش
اولین تالاری که در طبقه دوم قرار دارد تالار نقش هست که آثاری از دوره قاجار در آن به نمایش گذاشته شده است. آثار و نقاشی‌های زیبا و دیدنی که بر بوم خلق شده‌اند و به صورت دیوارنگاره و تابلو خودنمایی می‌کنند. نگاره‌ای از ملاقات شاه طهماسب و همایون شاه، یک تابلو نقاشی دیدنی از استاد مدبر و دیوارنگاره‌ای از جنگ ایران مربوط به قرن ۱۳ هجری از جمله نقش‌هایی هستند که در این تالار قرار دارند.
تالار رنگ
تالار رنگ که در گذشته به نام تالار سفره‌خانه مشهور بود، یکی از زیباترین و باشکوه‌ترین بخش‌های کاخ مرمر به شمار می‌رود. در این تالار تزیینات معماری چشم‌نواز، نگارگری‌های هنرمندانه و گچ‌بری‌های باشکوهی را خواهید دید که نظیر آن را در هیچ کجای ایران نمی‌توانید پیدا کنید. گچ‌بری‌هایی ماهرانه از استاد حسن رضایی در سقف تالار رنگ دلبری می‌کنند.
به‌علاوه نگارگری‌های زیبا با بهره‌گیری از موضوعات و داستان‌های ادبیات فارسی نظیر شیخ صنعان و دختر ترسا، بهرام گور در حال شکار، در کنار تذهیب‌های چشم‌نواز زینت‌بخش دیوارهای این تالار است. همچنین تابلوهای دیواری در اندازه بزرگ و متناسب با فضا نیز در این تالار قرار دارند که شکوه و جلوه‌ای بیشتری به آن بخشیده‌اند.
تالار آیینه
تالار آیینه به قدری زیبا است که می‌توان به‌تنهایی آن را به‌عنوان یکی از شاخصه‌های کاخ مرمر معرفی کرد. حتی بسیاری کاخ مرمر را با این تالار می‌شناسند. تالار آیینه ۱۴ متر طول، ۱۰ متر عرض و هفت متر ارتفاع دارد و کل سقف و دیوارهای آن آیینه‌‌کاری شده است. از آن‌جایی که این تالار دفتر کار پهلوی اول بود به همین دلیل تمام اجزا و وسایل آن بسیار مجلل و اشرافی انتخاب شده‌اند. تا جایی که می‌گویند حدود یک تن نقره در این تالار به کار رفته که حیرت‌آور است.
از روکش چوب پرده‌های نصب شده در تالار آیینه گرفته تا خاتم‌های به کار رفته در لابه‌لای آینه‌کاری‌ها همگی از جنس نقره هستند. از دیگر دیدنی‌های تالار آیینه قالی «نعمواغلویی» است. این قالی یکی از نفیس‌ترین و بزرگ‌ترین قالی‌های ایران است که به طور اختصاصی توسط هنرمندان مطرح برای این تالار بافته شده است. تا یادم نرفته این را هم بگویم که در همین تالار بود که رضاشاه استعفای خود را از سلطنت اعلام کرد.
تالار ترنج
در تالار ترنج قالی‌ها و بافته‌هایی ابریشمی نظیر ترمه، پته، سرمه و غیره به نمایش گذاشته شده‌اند که از دوران صفویه و قاجار به یادگار مانده‌اند. یکی از بهترین نمونه بافته‌های تالار ترنج، قالیچه‌ای از دوره صفوی با طرح محرابی و زمینه‌ای یک رنگ است که یک گلدان بزرگ پر از گل در پایین و یک گلدان کوچک در بالای آن قرار گرفته‌اند. حاشیه‌های ظریفی هم در پیرامون این قالیچه دیده می‌شوند که بسیار چشم‌نواز هستند.
تالار خاتم
تالار خاتم یکی از ظریف‌ترین و نفس‌گیرترین بخش‌های کاخ مرمر است که مطمئن باشید از تماشای آن سیر نخواهید شد. این تالار هشت متر طول و شش متر عرض دارد و کل محوطه آن به طور کامل خاتم کاری شده است. وسعت و حجم خاتم‌کاری اعجاب‌آور و بی‌نظیر این تالار، آن را به یکی از آثار باشکوه خاتم در دوره معاصر تبدیل کرده است.
تالار مشق
تالار مشق همانطور که از اسمش پیداست به هنر خط و کتابت اختصاص یافته است. در این بخش نسخ خطی، ابزارهای نگارش و ابزارهای ارزشمند خوشنویسی نظیر قلمدان‌ها در معرض دید عموم قرار گرفته است.
تالار صناعت
در تالار صناعت نمونه‌هایی از آثار معماری قدیم ایرانی با تزیینات و نقوش منحصر‌به‌فرد نظیر کاشی هفت رنگ از میرزا آقا امامی، کاشی برجسته، درهای چوبی، تخته‌های منقوش زیر سقف و طاقچه‌های منقوش از دوره قاجار به نمایش گذاشته شده‌اند.
تالار نور
تالار نور در قدیم‌الایام به نام تالار نیمه آینه معروف بود. این تالار به دست استادان مطرح از جمله استاد حسین رضایی، محمد گرایش‌نژاد و غلامعلی مسگر ساخته شده است. تزئینات و کار گچ‌بری قلاب‌های سقف با ریسه‌های گل هم توسط علی جواهری انجام گرفته است. گذشته از معماری و تزئینات جذاب تالار نور، در این تالار آثار ارزشمندی نیز از جمله پرده خانه خدا به همراه متعلقات آن و همچنین ابزارهای روشنایی (چراغ‌واره، پیه‌سوز) نگهداری می‌شوند.
تالار نگارین
آخرین تالار کاخ مرمر که در طبقه بالای این مجموعه قرار گرفته، به هنر نگارگری اختصاص یافته است. در این تالار می‌توانید با نقاشی‌های اواخر دوره قاجار و آثاری از هنر نگارگری در ایران در طول صد سال اخیر آشنا شوید.
آثاری نفیس و ارزشمندی از هنرمندان اواخر دوره قاجار تا به امروز نظیر میرزا آقا امامی، حاج حسین مصورالملکی، حسین خطایی، محمود فرشچیان و حسین طاهرزاده بهزاد در تالار نگارین به نمایش گذاشته شده است. ازجمله نمونه‌های فاخری که در میان آثار تالار نگارین به چشم می‌خورند، می‌توان به هنر سوخت معرق، معرق برجسته، معرق زری، معرق هزار رنگ، سوخت مطبّق، معرق ملوّن و سوخت برجسته اشاره کرد.
انتهای پیام/
source