سفارتخانه‌ها تنها ساختمان‌هایی برای انجام امور دیپلماتیک نیستند، بلکه نقش مهمی در بازتاب هویت فرهنگی یک کشور در سرزمین‌های خارجی دارند. سفارت ایران در تیرانا، آلبانی که در سال ۱۳۸۳ توسط معماران برجسته علی‌اکبر صارمی و جواد بنکدار طراحی شد، نمونه‌ای بارز از معماری دیپلماتیک است که با بهره‌گیری از عناصر مدرن و سنتی، به شکلی نمادین، فرهنگ ایرانی را در قلب اروپا به نمایش گذاشته است.
فرم و ساختار، ترکیبی از سنت و مدرنیته
ساختمان سفارتخانه بر پایه‌ی فرمی مکعبی استوار شده که در تعامل با یک صفحه مورب قرار گرفته است. این انتخاب هوشمندانه، تلفیقی از نظم هندسی معماری مدرن با ویژگی‌های پویای معماری ایرانی را نشان می‌دهد. مکعب که یکی از بنیادی‌ترین اشکال در معماری سنتی و مدرن محسوب می‌شود، نمادی از پایداری و استحکام است؛ اما حضور صفحه‌ای مورب در کنار آن، نه‌تنها این هندسه خالص را دچار تغییر کرده، بلکه هویتی خاص و منحصربه‌فرد به ساختمان بخشیده است.
ارتباط با اقلیم و محیط پیرامونی
یکی از ویژگی‌های شاخص این بنا، استفاده هوشمندانه از اقلیم و شرایط محیطی است. سقفی پوسته‌ای که روی ستون‌های بتنی بنا شده، فضایی نیمه‌باز ایجاد کرده که یادآور ایوان‌های سنتی در معماری ایرانی است. این ایوان نه تنها فضایی برای تجمع و تعاملات اجتماعی ایجاد می‌کند، بلکه در هماهنگی با شرایط اقلیمی تیرانا، نقش مهمی در ایجاد سایه و تعدیل دمای محیط ایفا می‌کند.
نور، شفافیت و گشودگی در معماری دیپلماتیک
در تضاد با بسیاری از بناهای دیپلماتیک که معمولا ساختاری بسته و صلب دارند، سفارت ایران در تیرانا دارای بازشوها و گشودگی‌های متنوعی در جبهه‌های مختلف است. این طراحی، به ویژه در ورودی‌ها و نماهای رو به باغ، حس دعوت‌کنندگی و تعامل را تقویت می‌کند. استفاده از شیشه در بخش‌هایی از نما، باعث ایجاد ارتباط بصری میان درون و بیرون ساختمان شده و نوعی شفافیت نمادین را در معماری این سفارتخانه منعکس می‌کند.
بازتاب معماری ایرانی در یک فضای بین‌المللی
در طراحی این سفارت، ضمن بهره‌گیری از سبک‌های نوین، عناصر سنتی ایرانی به طور ظریفی گنجانده شده‌اند. الگوی هندسی استفاده شده در حجم بنا، تاکیدی بر معماری ایرانی دارد، در حالی که استفاده از مصالح بومی و تکنیک‌های مدرن اجرا، این ساختمان را با زمینه محلی آن سازگار ساخته است.
سفارت ایران در تیرانا، نمونه‌ای موفق از معماری دیپلماتیک است که ضمن پاسخگویی به نیازهای عملکردی یک ساختمان سفارت، توانسته ارتباطی عمیق با هویت ایرانی برقرار کند. این بنا با تلفیق معماری سنتی و مدرن، نه تنها نماینده‌ای از فرهنگ و هنر ایرانی در خارج از کشور است، بلکه در راستای ایجاد فضایی دیپلماتیک و دعوت‌کننده، نقشی کلیدی ایفا می‌کند. این سفارتخانه را می‌توان نمونه‌ای از طراحی‌هایی دانست که دیپلماسی فرهنگی را از طریق معماری به بهترین شکل ممکن نمایان می‌سازد.