همشهری آنلاین – گروه سیاسی: در شرایطی که همه‌چیز برای برگزاری دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا فراهم و رم به‌عنوان محل این دور از گفت‌وگوها معرفی شده بود، انتشار خبر به تعویق افتادن این مذاکرات زمینه‌ساز بروز گمانه‌زنی‌های گسترده‌ای در محافل سیاسی – رسانه‌ای بین‌المللی شده‌است.
در حالی که لفاظی‌ها و اقدام‌های ضدایرانی واشنگتن همچنان ادامه دارد، برخی کارشناسان براین اعتقادند که بروز شکاف‌های اساسی در دولت ترامپ، از عمده‌ترین دلایل سردرگمی کاخ‌سفید در قبال مذاکرات با ایران است؛ تا جایی که عده‌ای اختلاف‌ها درباره مذاکره با ایران را از مهم‌ترین دلایل برکناری مایک والتز از سمت مشاور امنیت ملی کاخ‌سفید می‌دانند.
در این میان مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا در حالی همزمان نقش مشاور امنیت ملی را نیز برعهده گرفته که تناقض‌گویی‌ها در کاخ‌سفید در قبال ایران، چشم‌انداز مذاکرات غیرمستقیم تهران و واشنگتن با نقش‌آفرینی عمان را در هاله‌ای از ابهام فرو برده است، آن‌هم در شرایطی که ناظران غربی اذعان دارند ایران از آمادگی و اراده لازم برای پیشبرد گفت‌وگوها برخوردار است. در این میان اما، به نظر می‌رسد عوامل گوناگونی در آشفتگی کنونی در کاخ‌سفید دخیل است که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم.
کلاف سردرگم کاخ سفید
بخش مهمی از سردرگمی کنونی در کاخ‌سفید در قبال مذاکرات غیرمستقیم با ایران بیش از هر چیز ناشی از عدم انسجام تیم سیاست‌خارجی ترامپ در این حوزه است که به دو گروه اصلی «موافقان» و «مخالفان» مذاکره با ایران تقسیم شده‌اند.
موافقان مذاکره:
- جی‌دی ونس، معاون رئیس‌جمهور
- تولسی گابارد، مدیر اطلاعات ملی
- استیو ویتکوف، فرستاده ویژه آمریکا در خاورمیانه
- تاکر کارلسون از چهره‌های نزدیک به ترامپ
- سوزی وایلز، رئیس دفتر ترامپ
گزاره موافقت
- توافق محدود بهتر از افزایش تنش‌ها و درگیری نظامی در منطقه است.
- اصرار بر توقف کامل برنامه هسته‌ای ایران مذاکرات را به بن‌بست می‌کشاند.
- نظارت بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران راهکار مناسبی به‌حساب می‌آید.
- گسترش تسلیحات هسته‌ای ایران «تهدید فوری» نیست.
- درگیری با ایران برای آمریکا هزینه‌ساز خواهد بود.
- با نظارت بین‌المللی می‌توان برنامه هسته‌ای آن را کنترل کرد.
- اقدام نظامی علیه ایران، تلافی جمهوری‌اسلامی را به‌دنبال خواهد داشت.
- توافق با ایران به ثبات منطقه کمک خواهد کرد.
مخالفان مذاکره
- مارکو روبیو، وزیر امورخارجه
- پیت هگست، وزیر دفاع
- مایکل کوریلا، فرمانده سنتکام
- مایک والتز، مشاور سابق امنیت ملی:
ادعاهای مخالفت
- مذاکره و توافق با ایران نتیجه روشنی به همراه نخواهد داشت.
- راه جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای، اقدام قاطع نظامی یا تداوم فشار حداکثری است.
- زیرساخت‌های هسته‌ای ایران باید مورد هدف قرار گیرد.
- هرگونه توافقی که درآن ایران اجازه حفظ مواد هسته‌ای را داشته باشد، نامطلوب است.
- هم‌اکنون فرصت طلایی برای افزایش فشارها بر ایران مهیاست.
- مذاکرات طولانی‌مدت، به ایران فرصت تقویت دفاع هوایی و برنامه هسته‌ای‌اش را می‌دهد.
مبهم‌گویی‌های ترامپ
یکی از نقاط ابهام در موضوع مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا، نوع موضع‌گیری‌ها و اقدام‌های متناقض در قبال جمهوری‌اسلامی، آن‌هم در کوران مذاکرات است که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌شود.
- اعمال تحریم‌های تازه: ۱۰ اردیبهشت‌ماه بود که وزارت امور خارجه آمریکا اعلام کرد ۷ نهاد مرتبط با تجارت فراورده‌های نفتی و پتروشیمی ایران را تحریم و ۲ کشتی را به عنوان اموال مسدود شده شناسایی می‌کند. در آخرین روزهای فروردین‌ماه و در آستانه مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا نیز وزارت خزانه‌داری آمریکا اعلام کرد یک فرد و چند نهاد مستقر در هند و امارات را در ارتباط با ایران تحریم کرده‌است.
- استمرار لفاظی‌ها: طی هفته‌های اخیر و در شرایطی که تهران و واشنگتن مشغول مذاکرات غیرمستقیم بودند، اظهارنظرهای متناقضی ازسوی مقام‌های آمریکایی، از جمله ویتکاف، روبیو و… منتشر شد که به ابهام‌ها درباره اراده کاخ‌سفید در پیشبرد مذاکرات دامن زد.
- ادعاهای تازه ترامپ: در حالی که رئیس‌جمهور آمریکا ۵ اردیبهشت‌ماه تاکید کرده بود «مذاکرات با ایران خوب پیش می‌رود»، روز پنجشنبه ادعاهای خصمانه تازه‌ای را در قبال ایران مطرح کرد. ترامپ در کاخ سفید ضمن طرح ادعاهای واهی درباره ایران، تاکید کرد که تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال کرده که بر اساس آنها، هر کشوری از ایران نفت خریداری کند، اجازه فعالیت اقتصادی در ایالات متحده را نخواهد داشت …
- ادامه تهدیدها: وجه دیگری از لفاظی‌های کاخ‌سفید معطوف به مناسبات اقتصادی تهران و پکن بوده است. واشنگتن تاکید دارد که «رئیس‌جمهور آمریکا متعهد است صادرات غیرقانونی نفت و پتروشیمی ایران، ازجمله صادرات به چین را تحت فشار حداکثری خود به صفر برساند».
- دولت پنهان؟ : در حالی که لفاظی‌های تازه ترامپ علیه ایران بازتاب بین‌المللی گسترده‌ای داشته، جونیور ترامپ در واکنش به مطلبی که خبر از عملیات تبلیغاتی بنیاد صهیونیستی «دفاع از دموکراسی‌ها» علیه ویتکاف و مذاکرات ایران و آمریکا داده، نوشت: «نئومحافظه‌کاران دولت پنهان، استیو ویتکاف را تخریب می‌کنند، چون به‌دنبال تضعیف دستورکار سیاست‌خارجی پدرم هستند. دولت پنهان خواهان جنگ ابدی است».
تل‌آویو در سایه
بخش دیگری از دلایل سردرگمی کنونی در کاخ‌سفید را باید در ناخرسندی تل‌آویو از مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا دانست؛ موضوعی که در روزهای اخیر در کانون توجه رسانه‌های بین‌المللی قرار داشته است:
- آسوشیتدپرس: این خبرگزاری آمریکایی در گزارشی نوشت: «تل‌آویو دریافته تا زمانی که مذاکرات بین تهران و واشنگتن ادامه داشته باشد، ناچار خواهد بود به‌تنهایی ایران را هدف حمله قرار دهد. هنوز مشخص نیست آیا ترامپ همان شروط سخت‌گیرانه‌ای را که نتانیاهو خواستار آنها بود، در توافق با ایران لحاظ خواهد کرد یا نه».
- رویترز: این خبرگزاری انگلیسی نیز درباره نقش‌آفرینی تل‌آویو در میانه مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا نوشت: «نتانیاهو برای جلب حمایت ترامپ جهت حمله به ایران به واشنگتن سفر کرد، اما قبل کنفرانس با ترامپ فهمید مذاکرات با ایران ظرف چند روز آینده آغاز خواهد شد».