پدیده فرونشست زمین دیگر تنها یک تهدید زیست‌محیطی نیست؛ این بحران اکنون زیرساخت‌های آموزشی، حمل‌ونقل و حتی حیات سکونت‌گاه‌های شهری را نشانه رفته است. رئیس مرکز تحقیقات راه، مرکز و شهرسازی با بیان اینکه بدون وجود یک متولی واحد در سطح ملی، مدیریت موثر این بحران ممکن نخواهد بود، از وضعیت نگران‌کننده در برخی مناطق کشور پرده برداشت.

به گزارش پرشین سازه ، دکتر غزال راهب به طور خاص از منطقه‌ی ۱۸ تهران نام برد که نرخ فرونشست آن بیش از ۳۰ سانتی‌متر در سال گزارش شده و دشت بهرمان در کرمان که با ثبت ۴۲ سانتی‌متر، رکوردی خطرناک را به نام خود ثبت کرده است. به گفته وی، تفاوت در نرخ فرونشست میان مناطق مختلف منجر به شکل‌گیری گرادیانت‌های شدید و افزایش خطرات سازه‌ای می‌شود.

در استان اصفهان نیز، شدت فرونشست تا جایی پیش رفته که ۴۰۰ مدرسه به دلیل ناامنی سازه‌ای از چرخه‌ی آموزشی خارج شده‌اند؛ این آمار، هشداری جدی برای مسئولان است تا پیش از آنکه زنجیره‌ی بحران گسترش یابد، به دنبال راه‌حل‌های ساختاری باشند.

پیشگیری؛ راهی که هنوز جدی گرفته نشده است

مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با تاکید بر اولویت دادن به پیشگیری؛ کنترل مصرف آب، تغییر الگوی کشت و بهره‌وری در منابع آبی را ابزارهای کلیدی مقابله با فرونشست معرفی کرده است. به اعتقاد راهب، تنها با اصلاح رویکردها می‌توان نرخ فرونشست را کنترل و از فجایع آتی جلوگیری کرد.

در همین راستا، اقدامات پسینی نیز در دستور کار قرار گرفته‌اند. تدوین پیش‌نویس آیین‌نامه‌ی ساخت‌وساز در مناطق دارای ریسک فرونشست و تهیه‌ی دستورالعمل‌های فنی برای مقابله با فروریزش‌ زمین، بخشی از این تلاش‌ها است که با همکاری سازمان ملی زمین و مسکن و سازمان مدیریت بحران صورت گرفته است.

نقشه‌برداری از ریسک در پروژه‌‌های ملی

بررسی فرونشست تنها به مناطق شهری محدود نمانده و مرکز تحقیقات این پدیده را در بیش از ۳۵۰ سایت نهضت ملی مسکن، ۱۷ شهر جدید، ۱۰ فرودگاه، ۵ مسیر ریلی و ۴ جاده ارزیابی کرده است. این آمار نشان می‌دهد که خطر فرونشست دیگر یک بحران منطقه‌ای نیست، بلکه باید به عنوان تهدیدی ملی با آن برخورد شود.

برگزاری دوره‌های آموزشی، ارائه‌ی مشاوره‌های فنی و همکاری بین‌بخشی با نهادهای مختلف، بخشی دیگر از برنامه‌های این مرکز برای مقابله با فرونشست است. همچنین، یک کمیته‌ی تخصصی با سه کارگروه «پیشگیری و سازگاری»، «خسارات» و «پایش» در حال فعالیت است تا اسناد و دستورالعمل‌های فنی در سریع‌ترین زمان ممکن تدوین شوند.

با وجود تمام اقدامات انجام‌شده، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی خود را مسئول اصلی مقابله با فرونشست نمی‌داند. راهب تاکید می‌کند که موفقیت در کنترل این بحران تنها با هم‌افزایی و مشارکت فعال همه دستگاه‌های مرتبط ممکن خواهد بود. اکنون زمان آن است که نهادهای تصمیم‌گیر، مسئولیتی ملی برای تعیین یک متولی مشخص در این حوزه تعریف کنند؛ چراکه زمین منتظر تصمیم‌های اداری نخواهد ماند.