با وجود پیشنهاد شهرداری تهران برای برعهده گرفتن مسئولیت بازسازی خانه‌های آسیب‌دیده از جنگ، نگرانی‌ها نسبت به چالش‌های مدیریتی و نظارتی این نهاد همچنان پابرجاست. علی اعطا، معمار و عضو سابق شورای شهر تهران، در واکنش به این تصمیم تاکید کرد: «شهرداری تهران به لحاظ اجرایی توانمند است، اما از نظر فرآیندی، نهادی به شدت بی‌انضباط محسوب می‌شود». او هشدار داد در صورت فقدان نظارت دقیق فنی، حقوقی و مالی، روند بازسازی می‌تواند خود به منبع جدیدی از مشکلات برای شهروندان تبدیل شود.
بنا بر اخبار روزهای گذشته، بسته حمایتی پیشنهادی شهرداری تهران برای بازسازی خانه‌های آسیب‌دیده، دو امتیاز اصلی را در نظر گرفته است: معافیت کامل از پرداخت عوارض نوسازی و اختصاص تراکم تشویقی تا سقف ۴۰ درصد. اجرای این امتیازات مشروط به تصویب کمیسیون ماده ۵ خواهد بود. بر اساس این طرح، در صورت تایید نهایی، مالکان برای ساخت‌وساز مجدد هیچ‌گونه عوارضی پرداخت نمی‌کنند و تراکم اضافه به‌صورت رایگان و بدون دریافت وجه به مالکان و شریک سازنده تعلق می‌گیرد.
این تراکم اضافی قرار است صرفا به‌عنوان آورده شریک سازنده برای جبران هزینه ساخت تلقی شده و سهم مالک در ساخت‌وساز حفظ گردد. برای نمونه، ساختمانی که پیش از این ۵ طبقه داشته، در صورت اجرای طرح می‌تواند به ۷ طبقه ارتقا یابد که ۵ طبقه متعلق به مالک و ۲ طبقه متعلق به سازنده خواهد بود.
شهرداری تاکید کرده است که این امتیازات تنها به ساختمان‌هایی اختصاص دارد که در جریان حملات اخیر به‌طور مستقیم آسیب دیده و پلاک آن‌ها رسما توسط شهرداری احصا شده است.
سردرگمی نهادی در مدیریت بحران
اعطا، ضعف سازوکار تصمیم‌گیری و نبود یک نهاد مقتدر و مرجع در حوزه بازسازی را مهم‌ترین مشکل موجود دانست. به گفته او، پیشنهادهای مختلفی از سوی نهادهای گوناگون مطرح شده، اما در فقدان هماهنگی و ساختار منسجم، سردرگمی جدی در نحوه اجرای پروژه پدید آمده است.
با این حال، او مخالفتی با واگذاری بازسازی در شهر تهران به شهرداری ندارد و معتقد است: «سازمان شهرداری از نظر اجرایی توان بیشتری نسبت به دولت دارد. دولت فاقد چابکی و توان عملیاتی کافی برای چنین پروژه‌هایی است.» اما تاکید می‌کند که این مسئله برای شهرهای دیگر صدق نمی‌کند و در آنجا می‌توان بر تجربه نهادهایی مانند بنیاد مسکن تکیه کرد.
هشدار نسبت به بی‌نظارتی و اتوپایلوت
اعطا با اشاره به مسئولیت وزیر کشور و معاون عمرانی رییس‌جمهور در هدایت این فرایند گفت: «اگر تصور شود که می‌توان پروژه بازسازی را بی‌هیچ نظارتی به شهرداری سپرد، اشتباهی بزرگ رخ خواهد داد». به گفته او، ساختار شهرداری اگرچه توان اجرا دارد، اما بدون نظارت، فرآیندهای آن می‌تواند منشاء بحران‌های جدید شود.
چالش بزرگ تامین مالی
دومین مسئله‌ای که اعطا بر آن تاکید دارد، موضوع تامین منابع مالی بازسازی است. برآوردها نشان می‌دهد که خسارات واردشده رقمی بین ۳.۵ تا ۴ هزار میلیارد تومان خواهد بود. طبق گفته اعطا، پیشنهاد شهردار تهران برای تامین منابع، مبتنی بر اختصاص تراکم مازاد بین ۴۰ تا ۴۵ درصد فراتر از طرح تفصیلی بوده که در جلسه‌ای با حضور رییس‌جمهور نیز مطرح شده است.
اما این پیشنهاد با ابهاماتی جدی روبه‌روست. اعطا تاکید می‌کند که اگر قرار باشد این تراکم مازاد صرفا در همان پلاک‌های آسیب‌دیده اعمال شود، منابع حاصل کافی نخواهد بود. در مقابل، اگر این تراکم در نقاط دیگر شهر توزیع شود، راه برای بازگشت پدیده‌هایی نظیر «تراکم سیار» و «تراکم شناور» باز خواهد شد؛ مسیری که تجربه نشان داده به راحتی قابل کنترل نخواهد بود و زمینه تخلفات گسترده را فراهم می‌کند.
source