زومیت: در حادثه‌ای بی‌سابقه در جنگل‌های گویان فرانسه عقاب هارپی بزرگی به زنی که در حال عکاسی از مناظر بود، حمله و سرش را زخمی کرد.

عقاب‌های هارپی از سنگین‌ترین پرندگان شکاری جهان هستند و وزن ماده‌های بزرگ‌تر آن‌ها به‌طور میانگین نزدیک به ۹ کیلوگرم است. طول بال‌های این عقاب‌ها به حدود دو متر می‌رسد و دارای چنگال‌های بزرگی به طول ۷ تا ۱۰ سانتی‌متر هستند که با چنگال‌های خرس گریزلی تقریبا برابری می‌کند.

با اینکه مردم اغلب فکر می‌کنند حمله عقاب‌های وحشی به انسان رایج است، این اتفاق بسیار نادر است. یکی از شواهد نادر این نوع حمله، مربوط به جمجمه‌ای بسیار قدیمی است که به حدود ۲٫۵ میلیون سال پیش برمی‌گردد و «کودک تاونگ» مشهور است. روی این جمجمه فسیل‌شده، سوراخ‌های شبیه جای چنگال عقاب‌های امروزی به چشم می‌خورد.

بااین‌حال، طبق مقاله‌ای که ماه آوریل در نشریه‌ی Ecology and Evolution منتشر شد، حمله عقاب هارپی در اکتبر ۲۰۲۳ در نزدیکی یک اردوگاه طبیعت‌گردی در کنار رودخانه کورو اتفاق افتاد.

اورتون میراندا و همکارانش در مقاله خود توصیح می‌دهند گروهی متشکل از ده گردشگر و یک راهنما درحال پیاده‌روی در مسیری به سمت منطقه‌ای برای شنا بودند که عقاب هارپی را دیدند که روی شاخه‌ درختی نشسته است. توجه عقاب به سمت افراد جلب شده بود و او سرش را بالا و پایین می‌برد. زنی ۲۹ ساله، با وزن حدود ۵۲ کیلوگرم درحال عکاسی در آن مسیر رفت و آمد می‌کرد. بقیه اعضای گروه از زن و همسرش دور شدند. وقتی این زوج قصد ترک کردن محل را داشتند، عقاب به سوی زن حمله‌ور شد. زن خود را به صورت توپ جمع کرد و دستانش را روی صورتش گذاشت و عقاب با چنگال‌هایش جمجمه زن را گرفت.

وقتی مرد سعی کرد زن را نجات دهد. پرنده دست از حمله نکشید تا اینکه او با شدت سر پرنده را به زمین کوبید و آن را در آن حالت نگه داشت. در آن لحظه زن موفق شد فرار کند. عقاب پرواز کرد درحالی‌که ظاهرا آسیبی ندیده بود و برای مدتی صدایش شنیده می‌شد. زن حادثه‌دیده به بیمارستان رفت و برای زخم‌های روی سرش تحت درمان قرار گرفت.

میراندا در مطالعه خود به این موضوع اشاره می‌کند که در روزهای اخیر یک میمون در منطقه کشته شده بود که ممکن است توسط همین عقاب شکار شده باشد. همچنین، قبل از اینکه طبیعت‌گردان عقاب را مشاهده کنند، با جونده‌ای به نام پاکا مواجه شده بودند. احتمال دارد گردشگران زمانی که عقاب مشغول خوردن میمون یا شکار پاکا بوده است، مزاحم او شده باشند. به همین دلیل، عقاب برای دفاع از شکار خود حمله کرده است.

میراندا توضیح می‌دهد تکان دادن سر به معنی آن است که حیوان درحال سنجش فاصله است و آن‌ها با این روش امکان حمله به شکار را ارزیابی می‌کنند. او می‌گوید عقاب ممکن است انسان‌ها را صرفا به عنوان گونه نخستی‌سان دیگری دیده باشد که معمولا از آن‌ها تغذیه می‌کند.

لورن مک‌گاف که رابطه بین انسان‌ها و عقاب‌ها را مطالعه می‌کند، می‌گوید احتمال حمله عقاب به انسان بسیار اندک است. مک‌گاف می‌گوید بهترین کار در مواجهه با عقابی که چنین رفتاری نشان می‌دهد، این است که از آن دوری کنید.

میراندا از چهار مورد دیگر حمله عقاب‌های هارپی به انسان‌ها اطلاع دارد که اغلب افراد کوچک یا کودکان بوده‌اند و البته هیچکدام منجر به مرگ انسان‌ها نشده است.

مردم بومی آمریکای جنوبی عقاب را به چشم یک شکارچی می‌بینند که ممکن است به کودکان و سالمندان حمله کند. اگرچه چنین حملاتی خیلی کم پیش می‌آید، به اندازه‌ای نیست که آن‌ها از این موضوع نگران نباشند. این ترس افراطی اغلب باعث می‌شود مردم محلی به این پرنده آسیب برسانند و به همین دلیل، بسیاری از کارشناسان عقاب هارپی ترجیح می‌دهند درباره‌ی این موضوع صحبت نکنند.

خوزه د خسوس وارگاس گونزالز، به مدت ۲۵ سال روی عقاب‌های هارپی مطالعه کرده است. خوزه و همکارانش تا به حال هزاران ساعت با عقاب‌های هارپی کار کرده‌اند و لانه‌هایشان را زیر نظر داشته‌اند، ولی هیچ‌کدام از آن‌ها تجربه‌ای مشابه حمله‌ای که میراندا درباره‌اش در گویان فرانسه صحبت کرده است، نداشته‌اند.

وارگاس گونزالز معتقد است گزارش میراندا و همکارانش فاقد برخی از جزئیات مهم است. وارگاس می‌گوید احتمال دارد راهنمایان تور در آن منطقه به عقاب غذا داده باشند. این کار در بعضی مناطق آمازون اکوادور انجام می‌شود تا گردشگران پرنده‌های وحشی را ببینند.

مک‌گاف که درحال نگارش کتابی درباره روابط میان انسان و عقاب در مغولستان است، می‌گوید تخریب زیستگاه و سایر دخالت‌های انسان در قلمرو این پرندگان ممکن است موجب بروز این رفتار تهاجمی غیرمعمول نسبت به انسان‌ها شده باشد.

در بیشتر حمله‌های عقاب هارپی، قربانی به‌تنهایی نتوانسته از خودش دفاع کند و شخص دیگری به کمک او آمده است. به همین دلیل، میراندا معتقد است زندگی اجتماعی و حضور افراد دیگر در اطراف ما، شانس نجات از حمله شکارچیانی مانند عقاب را افزایش می‌دهد. پژوهشگران می‌گویند رفتار گروهی و همکاری انسان‌ها برای دفاع دربرابر شکارچیان ممکن است از زمان اجداد بسیار دور ما شروع شده باشد و یکی از دلایل اصلی اجتماعی شدن انسان‌ها، دفاع گروهی در برابر خطرات مثل حمله پرندگان شکاری بوده باشد.