درحالی‌که بنیاد مسکن انقلاب اسلامی تجربه‌ای ۴۵ ساله در بازسازی واحدهای مسکونی پس از بحران‌ها را در کارنامه دارد، بازسازی مناطق آسیب‌دیده تهران پس از حملات اخیر، از سوی دولت به شهرداری واگذار شده است. موضوعی که با وجود سابقه و ظرفیت فنی بنیاد مسکن، پرسش‌هایی درباره نحوه اجرا، تامین مالی و نقش انبوه‌سازان در این پروژه بزرگ ایجاد کرده است.
بنیاد مسکن: آماده بودیم اما مامور نشدیم
غلامرضا صالحی، رئیس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، با اشاره به آغاز عملیات آواربرداری و ارزیابی از سوی این نهاد، تاکید کرد که بنیاد در حال آماده‌سازی برای اجرای عملیات بود، اما دولت ترجیح داد مسئولیت بازسازی را به شهرداری تهران واگذار کند.
به گفته صالحی، بنیاد در تهران چهار ستاد در مناطق آسیب‌دیده تشکیل داده، ۱۵۰ ارزیاب را به کار گرفته و ماشین‌آلات خود را برای آواربرداری فعال کرده بود. این اقدامات در حالی متوقف شد که دولت، علی‌رغم ظرفیت تخصصی و قانونی بنیاد، ماموریت بازسازی را به مدیریت شهری تهران سپرد.
نقش انبوه‌سازان و تهاتر تراکم
با توجه به حجم گسترده واحدهای آسیب‌دیده، استفاده از ظرفیت انبوه‌سازان در این پروژه مطرح شده است. اما رئیس بنیاد مسکن در این زمینه هشدار می‌دهد که بدون تامین مالی مشخص، مشارکت انبوه‌سازان فاقد جذابیت خواهد بود. به‌ویژه در شرایط فعلی بازار مسکن که با رکود، کاهش گردش مالی و محدودیت‌های ساخت‌وساز مواجه است، دادن تراکم ساختمانی به جای پرداخت نقدی ممکن است پاسخگوی هزینه‌های واقعی انبوه‌سازان نباشد.
کمک‌هزینه‌ها برای خانوارهای آسیب‌دیده
براساس اعلام صالحی، برای خانوارهایی که منازل خود را از دست داده‌اند، ودیعه مسکن به مبلغ ۱.۵ میلیارد تومان و اجاره ماهانه ۳۰ میلیون تومان در نظر گرفته شده است. با این حال، هنوز مشخص نیست چه نهاد یا سازوکاری مسئول پرداخت و نظارت بر این کمک‌ها خواهد بود.
آمار واحدهای آسیب‌دیده؛ از تهران تا آذربایجان
در مجموع، حدود ۴ هزار واحد مسکونی در سراسر کشور نیازمند تعمیرات یا احداث مجدد هستند. جزئیات اعلام‌شده به شرح زیر است:
- آستانه اشرفیه (گیلان): ۴۳۰ واحد تعمیری، ۱۰ واحد احداثی
- کرمانشاه: ۴۰۰ واحد تعمیری، ۳ واحد احداثی
- بستان‌آباد: ۳۴۰ واحد تعمیری
- البرز: اجرای پروژه به بنیاد واگذار شده و آغاز عملیات تأیید شده است
- سایر مناطق مانند تبریز، مریوان و کردستان نیز در مراحل ارزیابی یا تأیید قرار دارند
تجربه بنیاد در بازسازی‌های ملی
صالحی با یادآوری نقش تاریخی بنیاد در بازسازی واحدهای تخریب‌شده پس از زلزله‌ها و جنگ تحمیلی، تاکید کرد که این نهاد در ۱.۵ سال گذشته موفق به تحویل بیش از ۱۵ هزار واحد مسکونی در مناطق بحران‌زده شده است. بر همین اساس، وی ابراز امیدواری کرد که همکاری میان شهرداری و سایر نهادها، مانعی برای پیشبرد سریع و کارآمد بازسازی مناطق آسیب‌دیده تهران ایجاد نکند.