شهری را تصور کنید که نه‌تنها به مشکلات شما واکنش نشان می‌دهد، بلکه پیش از وقوع آن‌ها راه‌حل آماده دارد. از انتخاب سریع‌ترین مسیر در ترافیک تا مدیریت هوشمند مصرف انرژی، از کنترل کیفیت هوا تا تشخیص خستگی رانندگان اتوبوس‌ها… این همان دنیای شهرهای هوشمند است؛ جایی که داده‌ها، حسگرها و تحلیل پیشرفته اطلاعات، همانند یک سیستم عصبی زنده، شریان‌های شهر را همیشه کارآمد و ایمن نگه می‌دارند.
شهر هوشمند یعنی چه؟
در یک شهر هوشمند، فناوری‌هایی مانند اینترنت اشیا، هوش مصنوعی و سیستم‌های تحلیل داده، به شهرداری و سازمان‌های خدمات‌رسان کمک می‌کنند تا تصمیم‌گیری‌های دقیق‌تر و سریع‌تر انجام دهند. این سیستم‌ها می‌توانند ترافیک را مدیریت کنند، آلودگی را کاهش دهند، مصرف انرژی را بهینه سازند و کیفیت زندگی شهروندان را به شکل محسوسی ارتقاء دهند.
قهرمانان جهانی هوشمندسازی و نمونه پروژه‌های شاخص
- سنگاپور، پیشتاز آسیا با امنیت سایبری بالا، شبکه ارتباطی فوق‌سریع و حمل‌ونقل عمومی بدون پول نقد.
نمونه پروژه موفق: «پلتفرم یکپارچه حمل‌ونقل» که تمام تاکسی‌ها، اتوبوس‌ها و مترو را روی یک اپلیکیشن به هم متصل کرده است. - بارسلونا، با سنسورهای شهری، اینترنت رایگان و سیستم آبیاری هوشمند، تجربه‌ای نو از زندگی شهری ارائه می‌کند.
نمونه پروژه موفق: سیستم هوشمند سطل‌های زباله که با ارسال سیگنال، زمان تخلیه را اعلام می‌کند. - آمستردام، دوچرخه‌محور و آینده‌نگر؛ با هدف حذف کامل سوخت‌های فسیلی تا سال ۲۰۲۵.
نمونه پروژه موفق: نصب چراغ‌های خیابانی LED که بر اساس حضور عابران و دوچرخه‌سواران، شدت نور را تنظیم می‌کند. - سئول، ترکیب حمل‌ونقل پرسرعت و خدمات دیجیتال پیشرفته.
نمونه پروژه موفق: «شهر بدون کاغذ» که تمام مجوزها و درخواست‌های شهری را به صورت دیجیتال صادر می‌کند. - دوبی، از ایستگاه پلیس دیجیتال تا خدمات شهری تمام‌هوشمند، اکنون در رتبه چهارم جهان در شاخص IMD قرار دارد.
نمونه پروژه موفق: «پلیس رباتیک» که در مناطق پرجمعیت برای راهنمایی گردشگران و گزارش تخلفات استفاده می‌شود. - هلسینکی، پایتخت فنلاند، هدف‌گذاری برای بی‌اثر کردن کربن تا ۲۰۳۵ و در عین حال ششمین شهر خوشبخت دنیا در Happy City Index.
نمونه پروژه موفق: استفاده از سیستم گرمایش منطقه‌ای با انرژی‌های تجدیدپذیر برای کل شهر. - توکیو، غول تکنولوژی شرق آسیا، در فهرست ۱۰ شهر برتر IESE قرار دارد.
نمونه پروژه موفق: متروی تمام‌هوشمند که با هوش مصنوعی زمان حرکت قطارها را بر اساس تراکم جمعیت تغییر می‌دهد.
واقعیت‌های امروز بر اساس آمار جهانی
بر اساس شاخص IMD Smart City Index 2025، زوریخ با نمرات عالی در حوزه‌هایی مانند سلامت، حمل‌ونقل، آموزش و سرعت اینترنت، ششمین سال پیاپی در صدر قرار دارد. پس از آن، اسلو دوم و ژنو سوم هستند. دوبی و ابوظبی به ترتیب رتبه‌های چهارم و پنجم را کسب کرده‌اند.
در شاخص IESE Cities in Motion 2025، صدرنشینان متفاوت‌اند: لندن، نیویورک و پاریس رتبه‌های اول تا سوم را در میان ۹ حوزه ارزیابی، از سرمایه انسانی تا پایداری محیط‌زیست، به خود اختصاص داده‌اند.
شهرهای هوشمند؛ فراتر از فناوری
هوشمندسازی فقط به نصب حسگر و افزایش سرعت اینترنت محدود نمی‌شود. شاخص‌های جهانی نشان می‌دهند که رضایت شهروندان، کیفیت فضای سبز، دسترسی به خدمات عمومی و مشارکت اجتماعی نیز از مهم‌ترین عوامل موفقیت یک شهر هوشمند است. این یعنی فناوری، تنها زمانی به «هوشمندی واقعی» منجر می‌شود که با رفاه و رضایت ساکنان گره بخورد.