بحران ناترازی انرژی، امروز به یکی از تهدیدهای جدی صنعت ساختمان کشور تبدیل شده است؛ بحرانی که نه‌تنها فشار مضاعفی بر شبکه‌های انرژی وارد می‌کند، بلکه ساخت‌وساز را با تاخیر، افزایش هزینه و حتی کاهش کیفیت مواجه می‌سازد. شکاف میان ظرفیت تولید و میزان تقاضا، این صنعت را در دو جبهه گرفتار کرده است: ساختمان‌های پرمصرف که در بهره‌برداری انرژی زیادی می‌بلعند و پروژه‌هایی که به دلیل محدودیت انرژی، در مرحله تولید مصالح یا اجرا متوقف می‌شوند.
بحران چندلایه؛ از تولید مصالح تا بهره‌برداری
رامین گوران، دبیر انجمن انبوه‌سازان استان تهران، با تاکید بر نقش پررنگ انرژی در ساخت‌وساز می‌گوید: «بیشترین مصرف انرژی در صنعت ساختمان ابتدا در تولید مصالح و سپس در سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی است.» او هشدار می‌دهد که کمبود گاز یا برق، کارخانه‌های سیمان و فولاد را از کار می‌اندازد، عرضه مصالح کاهش می‌یابد و قیمت‌ها جهش پیدا می‌کند.
به گفته گوران، این شرایط حتی می‌تواند سازندگان را به سمت استفاده از مصالح بی‌کیفیت سوق دهد؛ اقدامی که ایمنی و دوام ساختمان را به خطر می‌اندازد. او راهکارهایی همچون نصب پنل خورشیدی، هوشمندسازی ساختمان و بهینه‌سازی تاسیسات را ضروری اما هزینه‌بر می‌داند و تاکید می‌کند: «بدون حمایت و تسهیلات جدی از سوی حاکمیت، این فناوری‌ها سهم ناچیزی در کاهش مصرف خواهند داشت.»
مصالح سنگین؛ انرژی پنهان بالا، هزینه‌های ماندگار
از نگاه جعفر قرائتی، رییس انجمن تولیدکنندگان و فناوران صنعتی ساختمان، بحران انرژی ریشه‌ای‌تر از یک محدودیت مقطعی است. او با ارائه یک شاخص مقایسه‌ای می‌گوید: «جرم ساختمان در ایران حدود هزار و ۵۰۰ کیلوگرم در مترمربع است، در حالی که این عدد در جهان بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ کیلوگرم است.» این یعنی مصالح ایرانی، انرژی پنهان بسیار بالایی دارند و همین موضوع، هم هزینه ساخت را افزایش می‌دهد و هم مصرف انرژی در طول بهره‌برداری را بالا می‌برد.
قرائتی با اشاره به ظرفیت بالای ایران در انرژی‌های خورشیدی و بادی، از عدم اجرای جدی «قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی» از سال ۱۳۸۸ انتقاد می‌کند و می‌گوید: «متولیان نفتی علاقه‌ای به توسعه این حوزه نداشتند.» او همچنین از برنامه‌هایی برای سبک‌سازی ساختمان و کاهش روزانه ۲۰ هزار مگاواتی مصرف انرژی خبر می‌دهد.
هوشمندسازی؛ کلید کاهش ۳۰ درصدی مصرف
حسن نظرزاده دباغ، دبیر انجمن LSF ایران، تفاوت ناترازی در بخش تولید و مصرف را تشریح می‌کند. به گفته او، در صنایع انرژی‌بر مانند سیمان و فولاد، این ناترازی منجر به توقف تولید می‌شود و در بخش مصرف، به دلیل بی‌توجهی به مبحث ۱۹ مقررات ملی و عایق‌کاری نامناسب، انرژی زیادی هدر می‌رود.
نظرزاده دباغ راهکارهایی مانند طراحی کم‌مصرف، نصب پنل خورشیدی و توربین بادی کوچک، استفاده از ژنراتورهای گازسوز پشتیبان و سیستم‌های مدیریت هوشمند انرژی (BMS) را پیشنهاد می‌دهد که می‌تواند تا ۳۰ درصد مصرف را کاهش دهد. او تاکید می‌کند که ظرفیت خورشیدی و بادی ایران در منطقه کم‌نظیر است، اما بهره‌گیری از آن محدود به پروژه‌های لوکس یا پایلوت شده است.
مسیر پیش‌رو؛ سه گام برای مهار بحران
جمع‌بندی دیدگاه کارشناسان نشان می‌دهد که مقابله با ناترازی انرژی در صنعت ساختمان، نیازمند یک بسته راهبردی سه‌گانه است:
- اصلاح الگوی ساخت و کاهش جرم ساختمان برای کم‌کردن انرژی پنهان در مصالح.
- گسترش انرژی‌های تجدیدپذیر با حمایت‌های مالی، قانونی و زیرساختی.
- اجرای جدی مقررات بهینه‌سازی مصرف از مرحله طراحی تا بهره‌برداری.
بی‌تردید، بدون این اصلاحات، صنعت ساختمان ایران همچنان یکی از قربانیان اصلی بحران انرژی باقی خواهد ماند.
source