تصاویر اخیر از کاهش شدید سطح آب سد کرج، زنگ خطر جدی برای پایتخت‌نشینان را به صدا درآورده است. دکتر بنفشه زهرایی، استاد مدیریت منابع آب دانشگاه تهران، در در گفتگویی صریح و بی‌پرده با دکتر محمد فاضلی، از آینده‌ای هشدار می‌دهد که می‌تواند تهران را در ماه‌های آینده با بحرانی کم‌سابقه مواجه کند؛ بحرانی که شباهت زیادی به آنچه چهار سال پیش در همدان رخ داد، دارد.
تجربه تلخ همدان و احتمال تکرار آن در تهران
چهار سال پیش، کاهش شدید آب سد همدان منجر به قطع طولانی‌مدت آب شرب و توزیع آن با تانکر در بسیاری از مناطق شد. این شرایط، زندگی روزمره مردم را مختل کرد و تبعات اجتماعی و اقتصادی قابل‌توجهی بر جای گذاشت. حال، برخی کارشناسان معتقدند همین سناریوی «آخرالزمانی» می‌تواند برای تهران نیز تکرار شود، آن هم زودتر از آنچه تصور می‌کنیم.
وابستگی تهران به سدهای فرامنطقه‌ای
تهران آب شرب خود را از پنج سد اصلی تامین می‌کند:
- سد طالقان و سد کرج (امیرکبیر) که به‌طور طبیعی منابع آبی استان البرز هستند اما سهم قابل‌توجهی از آب غرب تهران را تامین می‌کنند.
- سد لار در استان مازندران و سد لتیان که در اصل آب آن‌ها به مناطق ورامین و پاکدشت تعلق دارد، اما به شبکه آبرسانی تهران منتقل می‌شوند.
- سد ماملو که آب آن نیز بخشی از نیازهای شرق تهران را پاسخ می‌دهد.
این انتقال گسترده آب از شهرها و استان‌های همجوار، اگرچه برای تامین آب تهران ضروری بوده، اما فشار سنگینی بر منابع آبی مناطق مبدا وارد کرده است.
کف‌نشینی سدها و هشدار کارشناسان
بسیاری از سدهای کشور که نقش کلیدی در تامین آب شرب دارند، هم‌اکنون به سطح «کف مخزن» رسیده‌اند و ذخایر قابل استفاده آن‌ها به حداقل ممکن کاهش یافته است. در چنین شرایطی، هرگونه کاهش بارش یا افزایش مصرف می‌تواند به قطع طولانی‌مدت آب در تهران و حومه منجر شود.
کارشناسان تاکید می‌کنند که اگر اقدامات فوری برای مدیریت مصرف و اصلاح شبکه انتقال انجام نشود، تهران در ماه‌های آینده، به‌ویژه در فصل تابستان، با شرایطی مشابه همدان مواجه خواهد شد؛ شرایطی که شامل قطعی‌های مکرر، توزیع آب با تانکر و محدودیت‌های شدید مصرف است.