طرح وزارت نیرو مبنی بر «تعلیق دوساله ساخت‌وساز در تهران» با هدف مقابله با بحران آب، موجی از واکنش‌ها را به همراه داشته است. منتقدان این طرح می‌گویند رویکردی که تنها بر ممنوعیت تکیه کند، نه‌تنها مشکل کم‌آبی را برطرف نمی‌کند بلکه پیامدهای اقتصادی و اجتماعی گسترده‌ای به دنبال خواهد داشت.
مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران، از جمله مخالفان جدی این طرح است. او تاکید کرده است که مدیریت پایدار آب باید با برنامه‌ریزی و استفاده از پساب‌ها صورت گیرد، نه با توقف توسعه شهری. به گفته او، راه‌حل‌های جایگزین می‌تواند مانع از بحران شود بی‌آنکه چرخ اقتصاد پایتخت از حرکت بایستد.
جزئیات طرح وزارت نیرو
غلامرضا کاظمیان، دبیر شورای عالی معماری و شهرسازی، در توضیح ابعاد این طرح گفته است که پیشنهاد توقف ساخت‌وساز صرفا محدود به تهران نیست، بلکه کل منطقه کلان‌شهری شامل تهران و البرز را در بر می‌گیرد. او تاکید کرده هدف اصلی، کنترل بارگذاری جمعیتی و فعالیت‌های پرمصرف در این منطقه است. به اعتقاد او، توسعه باید به سمت فعالیت‌هایی سوق پیدا کند که بهره‌وری زمین و آب بالایی داشته باشند، نظیر صنایع های‌تک و خدمات مهندسی، تا جمعیت‌پذیری شهر افزایش نیابد.
تهدیدی برای بودجه شهرداری
یکی از بزرگ‌ترین تبعات این تصمیم، کاهش شدید درآمد شهرداری تهران است. براساس برآوردها، بیش از ۴۴ درصد از منابع مالی شهرداری در سال آینده از محل عوارض ساخت‌وساز و فروش تراکم تامین خواهد شد. حذف این درآمد معادل از دست رفتن نیمی از بودجه شهرداری است؛ ضربه‌ای که می‌تواند توان پایتخت در ارائه خدمات عمومی و اجرای پروژه‌های عمرانی را به شدت محدود کند.
مقایسه ساختار درآمدی شهرداری تهران با شهرهای بزرگ جهان نیز نشان می‌دهد وابستگی به منابع حاصل از ساخت‌وساز در ایران به شکل نگران‌کننده‌ای بالاست. درحالی‌که در کشورهای توسعه‌یافته تنها ۱ درصد از بودجه شهرداری‌ها از این محل تامین می‌شود، این عدد برای تهران بیش از ۴۴ درصد است.
تاثیر بر بازار مسکن
تهران سالانه حدود ۵۰ هزار واحد مسکونی جدید را در پروانه‌های ساختمانی ثبت می‌کند. توقف ساخت‌وساز به معنای حذف این تعداد واحد و کاهش بیش از ۱۰ درصد از کل عرضه مسکن کشور است. کارشناسان هشدار می‌دهند چنین تصمیمی می‌تواند بر روند قیمت‌گذاری در بازار مسکن تهران اثر روانی شدیدی بگذارد و از آنجا که تحولات قیمتی پایتخت معمولا الگوی سایر شهرهاست، بحران مسکن در سطح ملی تشدید شود.
براساس داده‌های مرکز آمار، خانوارهای تهرانی هم‌اکنون بیش از ۵۷ درصد از کل هزینه‌های خود را صرف مسکن می‌کنند؛ رقمی بی‌سابقه که بسیار بالاتر از استاندارد جهانی ۳۰ درصد است. این بدان معناست که هرگونه محدودیت عرضه در بازار می‌تواند فشار معیشتی مردم را بیشتر کند.
راهکارهای جایگزین
منتقدان معتقدند دولت به جای توقف ناگهانی ساخت‌وساز باید به مجموعه‌ای از راهکارهای مکمل بیندیشد؛ از جمله استفاده گسترده‌تر از پساب در مصارف غیرشرب، انتقال بخشی از فعالیت‌های اقتصادی به شهرهای دیگر، توسعه سیستم حمل‌ونقل سریع‌السیر برای کاهش تمرکز جمعیتی و ارائه مشوق‌های مالیاتی برای خروج سرمایه و جمعیت از تهران.
به نظر می‌رسد بحران آب پایتخت، واقعیتی انکارناپذیر است، اما انتخاب ساده‌ترین راهکار ممکن، یعنی توقف ساخت‌وساز، می‌تواند تبعاتی به مراتب سنگین‌تر از خود بحران به بار آورد.
source