دکتر طاهره نصر، رئیس گروه معماری سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور و استاد دانشگاه، معتقد است اگر قرار باشد شهرهای ما در برابر بحران‌ها ایمن شوند، تاب‌آوری شهری و پدافند غیرعامل نه در شعار، بلکه در برنامه‌ریزی شهری و ساخت‌وساز باید جدی گرفته شوند. به گفته وی، در دوران امروز، زلزله، سیل، تغییرات اقلیمی و حتی حوادث انسان‌ساخت می‌توانند یک شهر را فلج کنند؛ اما می‌شود با اقداماتی علمی و پیشگیرانه، از خسارت‌های سنگین جلوگیری کرد.
ضرورت پدافند غیرعامل در مدیریت شهری
به باور نصر، مهم‌ترین گام در این مسیر، طراحی و اجرای برنامه‌های جامع مدیریت بحران است؛ برنامه‌هایی که از مرحله پیشگیری و آماده‌سازی تا واکنش در لحظه حادثه و بازسازی پس از آن را در بر بگیرند. او تاکید می‌کند که پدافند غیرعامل یکی از معقول‌ترین و کم‌هزینه‌ترین روش‌ها برای دفاع از شهر در برابر حوادث است؛ روشی که نه با ابزارهای نظامی، بلکه با طراحی هوشمندانه، ساختار ایمن و نگهداشت مداوم زیرساخت‌ها می‌تواند جان و مال مردم را نجات دهد.
تاب‌آوری شهری؛ سپر نامرئی در برابر بحران‌ها
نصر توضیح می‌دهد که پدافند غیرعامل و مدیریت بحران در واقع اجزای یک سیستم هستند. اگر یکی از این دو ناقص باشد، دیگری هم کارایی لازم را نخواهد داشت. او می‌گوید: «وقتی یک تهدید به وقوع می‌پیوندد، شهری تاب‌آور است که بتواند فشار و آسیب را تحمل کند، عملکرد حیاتی خود را حفظ کند و به‌سرعت به شرایط عادی برگردد. این همان جایی است که پدافند غیرعامل و تاب‌آوری شهری به‌طور مستقیم به هم گره می‌خورند.»
از نگاه او، تاب‌آوری شهری مفهومی چندبعدی است. این تاب‌آوری نه‌تنها به ساختار فضایی و کالبدی شهر، بلکه به فرهنگ، آموزش و آگاهی عمومی هم وابسته است. اگر مدیران شهری و مردم برای مواجهه با بحران آموزش نبینند و آماده نباشند، بهترین زیرساخت‌ها هم نمی‌توانند به‌تنهایی از فاجعه جلوگیری کنند.
نگهداشت ساختمان؛ دفاع پنهان از شهر
یکی از محورهای کلیدی سخنان نصر، اهمیت نگهداشت ساختمان‌هاست. به باور اوساختمان‌های فرسوده در زمان بحران نه‌تنها ایمنی خود را از دست می‌دهند، بلکه کل شهر را در معرض خطر قرار می‌گیرد. به همین دلیل، تعمیرات ادواری، مقاوم‌سازی و بازسازی بافت‌های فرسوده باید بخشی جدانشدنی از مدیریت شهری باشد. او این اقدام را «دفاع پنهان» از شهر می‌داند؛ دفاعی که شاید در روزهای عادی چندان به چشم نیاید، اما هنگام بحران، جان هزاران نفر را نجات می‌دهد.
این استاد دانشگاه بر این باور است که پیوست امنیتی باید در همه برنامه‌های شهری دیده شود. به بیان دیگر، شهرسازی نباید فقط به خیابان و ساختمان محدود شود، بلکه باید امنیت فردی و اجتماعی را در بطن طراحی و مدیریت شهری جای داد.
لزوم آموزش و فرهنگ‌سازی
بنا بر جمع‌بندی نهایی رئیس گروه معماری سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور برای شهری ایمن و پایدار، باید هم‌زمان به سه چیز فکر کرد: «پیشگیری، تاب‌آوری و مدیریت علمی بحران. پدافند غیرعامل بدون برنامه‌ریزی شهری نتیجه نمی‌دهد، همان‌طور که مدیریت بحران بدون زیرساخت‌های ایمن کارایی ندارد. این‌ها همه اجزای یک سیستم هستند؛ سیستمی که اگر درست طراحی شود، حتی در سخت‌ترین بحران‌ها هم می‌تواند از جان و مال مردم محافظت کند.»
وی در پایان، بر لزوم آموزش و فرهنگ‌سازی برای مسئولان و شهروندان که آمادگی لازم برای رویارویی با بلایای طبیعی و حوادث غیرمترقبه را در سطح جامعه ایجاد می‌کند، تاکید کرد.
source