اراضی فرهنگی نیاوران، یکی از مهم‌ترین دارایی‌های علمی و پژوهشی پایتخت، این روزها در کانون یک جدال جدی قرار گرفته است. طرحی برای تبدیل این اراضی به ۱۳۰۰ واحد مسکونی که با مخالفت شورای شهر تهران روبه‌رو شده است. طرحی که اگر به سرانجام برسد، می‌تواند ضربه‌ای سنگین به هویت فرهنگی شمال تهران وارد کند.
اراضی مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی در نیاوران که به‌طور رسمی با کاربری فرهنگی ثبت شده‌اند، اکنون در آستانه تغییر کاربری قرار گرفته‌اند. مدیران این مرکز تصمیم دارند به‌جای توسعه فعالیت‌های علمی و پژوهشی، این زمین‌ها را به ساخت ۱۳۰۰ واحد مسکونی اختصاص دهند؛ اقدامی که موجی از واکنش‌ها را در فضای شهری و فرهنگی به همراه داشته است.
مهدی عباسی، رییس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران، در واکنش به این موضوع اعلام کرد: «بحث‌هایی در این باره مطرح شده، اما ما مخالف چنین رویکردی هستیم. پرونده باید به‌طور کامل بررسی شود تا بتوان درباره جزییات آن نظر قطعی داد.»
منتقدان این تغییر کاربری معتقدند که ساخت‌وساز در چنین زمین‌هایی، تنها به کم‌رنگ شدن نقش فرهنگی مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی منجر نمی‌شود، بلکه پرسش‌های جدی درباره سیاست‌های مدیران شهری و فرهنگی تهران نیز مطرح می‌کند؛ پرسش‌هایی که با آینده توسعه پایدار شهر و حفظ میراث فرهنگی پایتخت گره خورده است.
تاریخچه مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی
مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی در اسفندماه ۱۳۶۲ به ابتکار سید محمدکاظم موسوی بجنوردی بنیان گذاشته شد و به سرعت به یکی از مهم‌ترین نهادهای علمی و پژوهشی کشور بدل شد. هدف اصلی این مرکز، تدوین و انتشار دانشنامه‌های عمومی و تخصصی در حوزه فرهنگ و تمدن اسلامی و ایرانی بوده است. کتابخانه این مرکز امروز با بیش از ۸۵۰ هزار جلد کتاب و نشریه ادواری، بزرگ‌ترین کتابخانه تخصصی تاریخ و فرهنگ اسلامی در ایران به شمار می‌رود و بیش از سیصد استاد و پژوهشگر در آن مشغول به تدوین آثار مرجع هستند. چنین جایگاهی سبب شده است که اراضی نیاوران نه تنها یک دارایی ملکی، بلکه بخشی از هویت علمی و فرهنگی تهران تلقی شود.