دیگر متراژ و جنس کابینت‌ها تعیین‌کننده نیست؛ خریداران امروز به‌دنبال خانه‌ای هستند که در شرایط بحرانی تاب بیاورد. محمد دبیری، کارشناس مسکن و عضو انجمن انبوه‌سازان استان فارس، می‌گوید: «امروز پرسش اصلی این است که اگر برق قطع شد، آسانسور کار می‌کند؟ ساختمان مخزن آب دارد؟ در شرایط بحرانی، جایی برای پناه وجود دارد؟» این‌ها دغدغه‌های واقعی طبقه متوسط شده‌اند؛ دغدغه‌هایی که نشان می‌دهد الگوی خرید مسکن در ایران به‌طور جدی تغییر کرده است.
معماری پسابحران وارد بازار شد
به گفته دبیری، استقبال بازار از پروژه‌هایی که پناهگاه در طراحی دارند، به‌روشنی نشان می‌دهد که شرایط منطقه‌ای و هشدارهای پدافند غیرعامل، مفهوم «خانه امن» را از یک شوخی به یک ضرورت بدل کرده است. او تاکید می‌کند: «ساختمانی که بتواند ۷۲ ساعت پس از قطع آب، برق و گاز، مستقل از بیرون دوام بیاورد، نماد معماری پسابحران است.»
انرژی خورشیدی؛ انتخابی سبز و اقتصادی
قطع برق و تعرفه‌های پله‌ای، پنل خورشیدی را از یک کالای لوکس به ضرورتی اقتصادی و مسئولانه تبدیل کرده است. دبیری نمونه‌ای عملی ارائه می‌دهد: «در یکی از پروژه‌ها با نصب پنل ۸ کیلووات، برق آسانسور، مشاعات و نورپردازی شبانه تامین شد و هزینه برق عملا به صفر رسید.» او معتقد است در بازار امروز، ساختمانی بدون سیستم انرژی پایدار دیگر رقابتی نیست.
ذخیره‌سازی آب؛ ضرورتی برای تابستان‌های بی‌آب
قطع آب‌های تابستانی، ضرورت مخزن ذخیره‌سازی را دوچندان کرده است. تجربه یک پروژه با نصب مخزن ۵۰۰۰ لیتری در سقف کاذب پارکینگ نشان می‌دهد که بدون لطمه به زیبایی فضا، می‌توان نیاز حیاتی ساکنان را تامین کرد. دبیری می‌گوید: «امروز در بافت‌های شهری متراکم، مخزن دیگر لوکس نیست؛ ضرورت است.»
موانع سنتی و هزینه‌های منطقی
با وجود استقبال بازار، هنوز برخی مجریان سنتی در برابر این تحولات مقاومت می‌کنند و می‌پرسند: «چرا باید چیزی بسازیم که در مقررات نیامده است؟» با این حال، دبیری یادآور می‌شود: «این امکانات فقط پنج تا هشت درصد قیمت هر مترمربع را بالا می‌برند و طی دو تا سه سال هزینه‌شان جبران می‌شود. این‌ها سرمایه‌گذاری‌اند، نه هزینه اضافی.»
تجربه جهانی و نیاز به حمایت دولت
کارشناس مسکن تجربه کشورهای دیگر را چنین توصیف می‌کند: «در بسیاری از کشورها، دولت مشوق اصلی است؛ یارانه برای نصب پنل، تخفیف مالیاتی یا تراکم تشویقی برای ذخیره آب. ما هم نیازمند چنین حمایت‌هایی هستیم تا این امکانات فقط به پروژه‌های لوکس محدود نشوند.»
محمد دبیری در پایان توصیه کرد هنگام خرید، صرفا به ظاهر ساختمان بسنده نکنند و بپرسند: برند پنل خورشیدی چیست و چه ضمانتی دارد؟ مخزن آب استاندارد است یا خیر؟ پناهگاه ضدانفجار است یا یک انباری زیبا؟ او می‌گوید: «در آینده نزدیک، خانه‌های مقاوم و پایدار به دارایی امن تبدیل خواهند شد؛ این خانه‌ها فقط چهاردیواری نیستند، بلکه نماد اطمینان‌اند و به آینده تعلق دارند.»