توسعه پایدار روستایی در گرو تصمیم‌گیری‌های محلی و توزیع عادلانه منابع است، اما نظام تمرکزگرای کنونی همچنان مانعی جدی بر سر راه این هدف محسوب می‌شود. علی قربانی، معاون امور دهیاری‌های سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور با اشاره به این چالش، بر ضرورت ایجاد تعادل میان برنامه‌ریزی ملی و اختیارات استانی تاکید کرد.
نشست سراسری مدیران دفاتر امور روستایی و شوراهای استانداری‌های کشور، به میزبانی استانداری مازندران در ساری برگزار شد. در این نشست، علی قربانی، معاون امور دهیاری‌های سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور، با انتقاد از تمرکزگرایی در ساختار حاکمیتی گفت: «نظام متمرکز مانع از شکل‌گیری ساختاری فدرالی و توزیع عادلانه قدرت و منابع میان استان‌ها و شهرستان‌هاست. برای تحقق توسعه پایدار باید میان برنامه‌ریزی ملی و اختیارات محلی توازن برقرار کنیم.»
او با اشاره به پیگیری مستمر جلسات در قوه قضائیه و دستگاه‌های اجرایی برای حل مشکلات دهیاری‌ها و شهرداری‌ها افزود: «در بیش از یک دهه اخیر، توزیع عوارض و مالیات در روستاها به تدریج بهبود یافته است و در حال حاضر مدل‌های جدیدی برای عدالت‌بخشی در تخصیص منابع در دست بررسی است.»
قربانی همچنین بر نقش مردم در تصمیم‌گیری‌ها تاکید کرد و گفت: «توسعه واقعی زمانی رخ می‌دهد که مردم در تمام مراحل از برنامه‌ریزی تا اجرا و پس از آن مشارکت داشته باشند.» او با بیان اینکه دولت به دنبال انتقال بخشی از اعتبارات ملی به دهیاری‌هاست، افزود: «دهیاران باید ضمن برخورداری از امنیت شغلی، از آموزش‌های لازم برای مدیریت و خدمت‌رسانی موثر بهره‌مند شوند.»
طرح تفکیک زباله از مبدا در روستاهای مازندران؛ مردم محور توسعه سبز
در ادامه این نشست، حسن اصغریان رستمی، مدیرکل دفتر امور روستایی استانداری مازندران، از اجرای طرح تفکیک زباله از مبدا در روستاهای این استان خبر داد و گفت: «با توجه به چالش بزرگ پسماند در مازندران، اجرای این طرح با هدف کاهش ۷۰ درصدی حجم زباله‌های روستایی در دستور کار قرار گرفت.»
او با بیان اینکه روزانه بیش از ۳۱۰۰ تن زباله در مازندران تولید می‌شود که حدود ۱۱۰۰ تن آن مربوط به روستاهاست، اظهار کرد: «این طرح به‌صورت مردم‌پایه اجرا می‌شود و مشارکت دهیاری‌ها، شوراهای اسلامی، آموزش و پرورش، بهداشت، نیروی انتظامی و سازمان‌های مردم‌نهاد در آن نقش کلیدی دارد.»
فناوری در خدمت مدیریت پسماند
اصغریان با اشاره به بهره‌گیری از فناوری برای نظارت دقیق بر اجرای طرح گفت: «اپلیکیشن هوشمند زیست‌ماند طراحی شده تا دهیاران و بخشداران بتوانند میزان زباله‌های جمع‌آوری‌شده و درآمد حاصل از فروش زباله‌های خشک را به‌صورت روزانه ثبت و گزارش کنند. این اپلیکیشن هم‌اکنون در بیش از هزار روستا فعال است.»
به گفته او، «ترازوهای هوشمند متصل به این سامانه، داده‌های دقیق از حجم پسماند و میزان مشارکت مردم ارائه می‌دهند و دهیاری‌ها از محل فروش زباله‌های خشک به درآمد پایدار دست یافته‌اند. در برخی روستاها این درآمد ماهانه به بیش از ۲۰ میلیون تومان رسیده است.»
آموزش و فرهنگ‌سازی، محور موفقیت طرح
مدیرکل دفتر امور روستایی استانداری مازندران، آموزش را رکن اساسی این طرح دانست و گفت: «مدارس به‌عنوان بازوی فرهنگی مهم، نقش پررنگی در آموزش تفکیک زباله به دانش‌آموزان و خانواده‌ها دارند. علاوه بر این، سازمان‌های مردم‌نهاد، شوراهای اسلامی و حتی اصناف محلی مانند نانوایان نیز در این حرکت زیست‌محیطی مشارکت فعال دارند.»
او با اشاره به برگزاری جشنواره‌هایی همزمان با روز روستا و روز مازندران افزود: «در این رویدادها، الگوهای موفق روستاهای سبز معرفی می‌شوند تا تجربه‌های موفق به سایر مناطق نیز منتقل شود.»
نتایج اولیه و افق آینده
بر اساس آمار ارائه‌شده از سوی اصغریان رستمی، تاکنون طرح تفکیک زباله از مبدا در ۱۰۶۵ روستا از مجموع روستاهای دارای دهیاری استان اجرا شده است؛ یعنی حدود ۴۶ درصد از کل روستاهای مازندران.
نتایج نشان می‌دهد که میزان زباله تولیدی در این مناطق از ۱۹۴۰ تن در هفته به ۱۴۵۳ تن کاهش یافته و در مجموع، ۲۵ درصد کاهش حجم پسماندها حاصل شده است.
او در پایان تاکید کرد: «هدف ما اجرای کامل طرح در همه روستاهای استان تا پایان سال جاری است تا با کاهش قابل‌توجه حجم زباله‌ها، گام موثری در بهبود محیط زیست مازندران برداریم.»
source