همشهری آنلاین-لیلا شریف: طرح «عمره تفریحی» که این روزها با واکنش گسترده کاربران در فضای مجازی روبه‌رو شده، مرز میان زیارت و تفریح را به شکلی بحث‌برانگیز درهم آمیخته است. بسیاری از شنیدن خبر گشت و گذار احتمالی زائران در جده و سکونت در هتلهای لاکچری متعجب شده‌اند و از خود می‌پرسند آیا می‌توان برای سفر به یکی از مقدس‌ترین اماکن مذهبی، بلیت تفریحی صادر کرد؟
خبر چند پاراگرافی در مورد فعالیت کاروان‌های عمره تفریحی به سرعت به محلی برای بحث و جدل تبدیل شد. منتقدان می‌گویند وقتی هزینه‌ها سر به فلک کشیده و سهمیه‌ها محدود است، صحبت از «عمره تفریحی»، تحریف مفهوم زیارت است؛ در مقابل، مدافعان آن را فرصتی برای ارائه خدمات به آنهایی می‌دانند که امکان استفاده از خدمات هتلهای اینچنینی در عربستان را دارند.
خبری که به سرعت وایرال شد
«هزینه کاروان‌های عمره «زیارتی-تفریحی» به ۱۳۰ تا ۱۵۰ میلیون تومان رسیده است و مدیران این کاروان‌ها از «ترکیب زیارت با تجربه لوکس عربستان جدید» سخن می‌گویند.»
این خبر چند خطی به سرعت در شبکه‌های اجتماعی داغ شد و واکنش بسیاری از کاربران را به همراه داشت. طبق اطلاعات منتشر شده اعلام شد که از شنبه ۱۰ آبان، نخستین کاروان «زیارتی–تفریحی» زیر نظر سازمان حج و زیارت راهی سرزمین وحی میشود؛ سفری که مدیریکی از دفاتر زیارتی آن را «ترکیب زیارت با تجربه لوکس عربستان جدید» توصیف می‌کند و می‌گوید که «زائران در هتلهای۴ ستاره با بوفه باز اقامت می‌کنند و نیازی به فیش ندارند.»
عمره تفریحی نداریم اما…
با توجه به اینکه زائران حج عمره بازه زمانی ۷ تا ۱۰ روز در عربستان می‌مانند، این سفر نسبت به حج تمتع هزینه کمتری دارد؛ یعنی یک زائر با مبلغی نزدیک به ۶۶ میلیون تومان می‌تواند راهی زیارت خانه خدا شود اما براساس اطلاعات منتشر شده در مورد حج عمره تفریحی از سوی خبرگزاری فارس، رقم این سفر به ۱۵۰ میلیون می‌رسد و زائران می‌توانند با پرداخت هزینه جداگانه از اماکن تاریخی و تفریحی شهرهایی مانند جده، طائف، خیبر و … دیدن کنند.
علیرضا رشیدیان، رئیس سازمان حج و زیارت در گفتگو با همشهری به صورت قطعی، اعزام کاروان‌های عمره تفریحی را تکذیب کرد و گفت:«این هنوز قطعی نیست و یک پیشنهاد و نظر است، الان هیچ کاروانی با آن مشخصاتی که در رسانه‌ها مطرح شده، به حج فرستاده نشدند. هر چند باید این توضیح را بدهم که نام این کاروان حج، عمره تفریحی نیست.»
به گفته رشیدیان«یک ایده عنوان شد تا اگر فردی می‌خواهد زیارت عمره برود و در برج ساعت سکونت کند، برایش امکان ارائه خدمات داشته باشیم. بدون شک هزینه این هتل با هزینه هتلهای مربوط به سازمان حج و زیارت یکسان نیست. منوی غذای این هتل‌ها هم باز است و قطعا هزینه بالایی را شامل می‌شوند.»
رئیس سازمان حج و زیارت در تمام لحظات گفتگو تأکید داشتند که عمره گردشگری برای این سازمان موضوعیت ندارد و تنها بحث مربوط به ارائه خدمات در هتلهای خاص با توجه به درخواست زائران است:«همانطور که زائران عتبات و مشهد مقدس می‌توانند در هتلهای خاص‌تر ساکن شوند، برای حج هم می‌خواهیم این امکان فراهم شود.ما چند میلیون ثبت نامی عمره داریم و به دولت عربستان سعودی هم گفتیم تا زمانی که این تعداد ثبت نامی‌های ما اعزام نشوند، ثبت نام جدید نخواهیم داشت، بنابراین این بحثی که معمولا بسته‌های گردشگری عنوان میشود برای ما موضوعیت ندارد.»
روایتی دیگر از سفر گردشگری در ایام حج
اگر بخواهیم موشکافانه به این موضوع بپردازیم، باید گفت که خبر عمره تفریحی ۲ بعد دارد، اول مربوط به سکونت در هتلهای لاکچری است که از سوی رئیس سازمان حج و زیارت در حد ایده اولیه مورد تأیید قرار گرفت است و دوم مربوط به گشت و گذار در نقاط دیدنی عربستان و دادن وجه گردشگری به این سفر زیارتی است. هر چند بخش دوم یعنی موضوع گردشگری از سوی رشیدیان رد شد اما یکی از روسای کاروان در مورد سفر گردشگری حجاح به همشهری گفت:«این موضوع هیچ ربطی به کاروان و کاروان داری من مدیر نداره، زائر که به آنجا مشرف شد، شرکت‌های سیاحتی و زیارتی در عربستان فعال هستند. زائران در گروه‌های ۱۰ نفری می‌توانند در این تورهای ثبت نام کنند و از جاهای دیدنی عربستان بازدید کنند.»
او تأکید دارد که زائران در حاشیه زیارت این کار را انجام می‌دهند و ارتباطی به سازمان حج ندارد:«موضوع زیارت به قوت خود باقی است. این شرکت‌هایی که تور می‌برند، ربطی به ایران ندارد.»
از نظر این مدیر کاروان، نگاه گردشگری عربستان به موضوع حج تا جایی که موجب سهولت در دسترسی زائران به مکان‌هایی زیارتی شود، مثبت است:« به عنوان مثال قبلا در مدینه نقاطی وجود داشته که زائر نمی‌توانست زیارت کند اما الان با نگاه گردشگری چنین اجازه‌ای صادر میشود.»