بازار مسکن در آستانه بحرانی تازه قرار گرفته است؛ بحرانی که خانه‌اولی‌ها و مستاجران را از گردونه خرید و اجاره خانه خارج کرده است. کارشناسان هشدار می‌دهند تا زمانی که نظام بانکی کشور به تعهدات مالی خود عمل نکند و تامین اعتبار برای پروژه‌های ساخت‌وساز به‌صورت پایدار انجام نشود، هیچ طرحی حتی «مسکن استیجاری» به سرانجام نخواهد رسید.
رکود در بازار، حذف خریداران واقعی
کارشناسان حوزه مسکن معتقدند ضعف در تامین مالی و بی‌توجهی بانک‌ها باعث شده رکود در بازار ملک عمیق‌تر شود و توان خرید خانوارها به پایین‌ترین سطح در دهه اخیر برسد. بسیاری از فعالان این حوزه می‌گویند که در چنین شرایطی، حتی طرح‌های مهمی مانند مسکن استیجاری، بدون پشتوانه مالی و برنامه‌ریزی دقیق، با خطر شکست مواجه‌اند.
گزارش‌ها نشان می‌دهد نبود تعادل میان عرضه و تقاضا، افزایش مستمر قیمت‌ها و بی‌توجهی به اصلاح سیاست‌های گذشته، باعث شده مسیر خانه‌دار شدن مردم بیش از هر زمان دیگری دشوار شود. در نتیجه، فشار مضاعفی بر مستاجران و خانه‌اولی‌ها وارد شده و بازار در وضعیت رکود سنگین به سر می‌برد.
خانه‌دار شدن در تهران؛ رویایی ۷۳ ساله
مجتبی یوسفی، عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی، با اشاره به وضعیت نامتوازن بازار مسکن گفت: «تهرانی‌ها برای خانه‌دار شدن باید حدود ۷۳ سال پس‌انداز کنند.» او تاکید کرد: «تا زمانی که انحصار زمین از دولت خارج نشود، امکان حل این بحران وجود ندارد.»
یوسفی افزود: «بر اساس محاسبات، با درآمد متوسط ۲۰ تا ۲۵ میلیون تومانی بازنشستگان، کارگران، کارمندان و معلمان، اگر یک‌سوم درآمد در هر ماه پس‌انداز شود، در بهترین حالت ۵۳ سال برای خرید یک واحد ۸۰ تا ۱۰۰ متری در شهرهای بزرگ زمان نیاز است و در تهران این رقم به ۷۳ سال می‌رسد.»
در چنین وضعیتی، خانه‌اولی‌ها و مستاجران عملا از بازار حذف شده‌اند و مشاوران املاک می‌گویند هیچ منطقه‌ای از تهران در وضعیت رونق قرار ندارد.
ناترازی مسکن تا سال ۱۴۱۰ دو برابر می‌شود
طه حسین‌مدنی، رییس اندیشکده حکمرانی هوشمند، نیز با اشاره به عمق بحران گفت: «بازار مسکن کشور با ۵ تا ۶ میلیون تقاضای انباشته مواجه است و حدود ۸ میلیون واحد فرسوده نیازمند بازسازی هستند. در صورت ادامه روند فعلی، ناترازی مسکن تا سال ۱۴۱۰ دو برابر شده و به ۱۲ میلیون واحد خواهد رسید.»
وی افزود: «تا زمانی که تامین مالی پروژه‌های انبوه‌سازی همگام با تورم نباشد، هیچ راهکاری پاسخگو نخواهد بود. قانون پیش‌فروش ساختمان، فروش متری و طرح‌های مشابه به‌دلیل نبود نهادهای تخصصی اجرایی نتوانسته‌اند اثر قابل‌توجهی بر بازار بگذارند.»
حسین‌مدنی پیشنهاد کرد دولت با اصلاح قانون پیش‌فروش، توسعه فروش متری، ارائه زمین رایگان، صدور مجوز بلندمرتبه‌سازی در بافت‌های فرسوده و مدیریت هوشمند زمین شهری، مسیر تامین مسکن پایدار را هموار کند.
مسکن استیجاری؛ طرحی مطلوب در مسیر شکست
خشایار باقرپور، رییس اتحادیه تعاونی‌های عمرانی تهران، با اشاره به چالش‌های طرح «مسکن استیجاری» گفت: «این طرح در ذات خود مطلوب است، اما بدون تامین منابع مالی پایدار، در همان مرحله نخست با شکست روبه‌رو می‌شود.»
او افزود: «دولت در شرایط محدودیت بودجه قرار دارد و بانک‌ها نیز حتی در طرح نهضت ملی مسکن به تعهدات خود عمل نکرده‌اند. بنابراین انتظار حمایت موثر از این طرح واقع‌بینانه نیست.»
باقرپور تاکید کرد: «بخش خصوصی نیز به‌دلیل ریسک بالا و بازده پایین اقتصادی، تمایلی به ورود ندارد. در نتیجه، اگر منابع مالی شفاف برای این طرح مشخص نشود، تجربه شکست تکرار خواهد شد.»
وی در پایان با اشاره به تجربه نهضت ملی مسکن گفت: «نبود منابع مالی نه‌تنها پروژه‌ها را متوقف کرده، بلکه فشار زیادی بر متقاضیان وارد کرده است. حتی در برخی موارد، از ثبت‌نام‌کنندگان خواسته می‌شود مبالغ چندصد میلیون‌تومانی را ظرف چند روز پرداخت کنند، در غیر این صورت، واحد آنها به متقاضی دیگر واگذار خواهد شد.»
سخن پایانی:
بازار مسکن در وضعیت هشدار قرار دارد. از یک‌سو، شکاف عمیق میان درآمد خانوار و قیمت مسکن و از سوی دیگر، ضعف تامین مالی و عملکرد نامطلوب بانک‌ها، باعث شده بحران مسکن از یک مسئله اقتصادی به یک بحران اجتماعی تبدیل شود. به‌نظر می‌رسد بدون اصلاح سیاست‌های بانکی، فعال‌سازی سرمایه‌گذاری خصوصی و ایجاد مسیرهای مطمئن برای تامین اعتبار، نه خانه‌اولی‌ها امیدی به مالکیت خواهند داشت و نه مستاجران راهی برای ماندن در شهر.
source