به گزارش اخبار ساختمان، توقف پروژه‌های ساخت و ساز، در فصل سرما، یک چالش رایج و پرهزینه است. مشکل اصلی یخ زدن آب در مخلوط بتن است که فرآیند کسب مقاومت را مختل کرده و ایمنی و دوام سازه را به خطر می‌اندازد. راه‌حل این مشکل استفاده از ضدیخ بتن(Concrete Antifreeze)  است. اما بسیاری از باورهای رایج درباره عملکرد و نحوه استفاده از این محصول اشتباه است. در این مقاله از بتن کاور https://betoncover.com باورهای رایج را کنار می‌گذاریم و ۵ حقیقت فنی و مهم را افشا می‌کنیم که مرز بین یک پروژه موفق و یک شکست پرهزینه در زمستان را مشخص می‌کند.

مکانیزم اصلی عملکرد ضدیخ بتن

تصور غلط و رایج این است که وظیفه اصلی ضدیخ بتن صرفاً پایین آوردن نقطه انجماد آب است. در حالی که این اثر جانبی وجود دارد، مکانیسم اصلی و مؤثر آن کاملاً متفاوت است: تسریع واکنش شیمیایی بین آب و سیمان (هیدراسیون). این واکنش سریع، حرارت قابل توجهی در توده بتن تولید می‌کند که در مهندسی عمران به آن پدیده «تشدید حرارت زایی» می‌گویند. این گرما، مهم‌ترین عامل محافظت بتن در برابر یخ‌زدگی است. این تسریع هیدراسیون، ضمن تولید گرما، با افزایش غلظت فاز مایع به کاهش جزئی نقطه انجماد نیز کمک می‌کند، اما راز اصلی قدرت آن در همان حرارت‌زایی داخلی نهفته است. به عبارت دیگر، ضدیخ بتن با فعال کردن یک سیستم گرمایشی درونی، بتن را قادر می‌سازد تا در برابر سرمای محیط از خود محافظت کند. اهمیت این موضوع در این است که بتن با تولید گرمای درونی، سریع‌تر به مقاومت اولیه مورد نیاز برای مقابله با چرخه‌های یخ‌زدگی می‌رسد.

این یک تغییر نگرش اساسی در فهم عملکرد این محصول است و نشان می‌دهد که نقش آن فراتر از یک ماده ضد انجماد ساده است. ضدیخ‌های مدرن علاوه بر جلوگیری از یخ‌زدگی، ویژگی‌های اضافی دارند که کیفیت بتن را بهبود می‌بخشند. این ویژگی‌ها شامل هوازایی است که با ایجاد حباب‌های میکروسکوپی در بتن، مقاومت آن را در برابر آسیب‌های یخ‌زدگی و ذوب افزایش می‌دهد. خاصیت روان‌کنندگی بتن را بدون نیاز به افزودن آب بیشتر، روان‌تر می‌کند که در هوای سرد از یخ‌زدگی جلوگیری می‌کند. ویژگی دیگر افزایش سرعت هیدراسیون است که به بتن کمک می‌کند سریع‌تر به مقاومت مورد نیاز برسد. در برخی موارد، واکنش‌های شیمیایی ضدیخ ممکن است باعث تغییرات جزئی در رنگ بتن شود، که در پروژه‌های نمایان باید به آن توجه شود.

معرفی کامل انواع ضدیخ بتن

وقتی می‌دانیم ضدیخ با تسریع یک واکنش شیمیایی گرما تولید می‌کند، سوال بعدی این است: این واکنش شیمیایی چه تاثیری بر فولاد داخل بتن دارد؟ اینجا نقطه‌ای است که یک اشتباه کوچک می‌تواند به فاجعه‌ای سازه‌ای منجر شود. تفاوت بنیادین بین ضدیخ ملات و ضدیخ بتن مسلح در یک عنصر شیمیایی کلیدی نهفته است:   یون کلر (Chloride Ion)

* ضدیخ بتن مسلح (مانند IH-C): این محصولات الزاماً باید فاقد کلراید باشند. این نوع ضدیخ که بر پایه نیترات های سدیم و کلسیم ساخته شده، برای سازه‌های بتن‌آرمه طراحی شده است. یون کلر عامل اصلی و مستقیم خوردگی میلگردهای فولادی است و استفاده از آن در یک سازه مسلح می‌تواند به مرور زمان آرماتورها را تضعیف کرده و یکپارچگی و ایمنی کل ساختمان را به طور جدی به خطر بیندازد.

* ضدیخ ملات یا بتن غیرمسلح (مانند IH-M ): این محصولات که بر پایه نمک های کلراید و نیترات ها هستند، می‌توانند حاوی مقادیر کنترل‌شده کلراید باشند. این نوع ضدیخ برای کاربردهایی مانند دیوارچینی، سنگ‌کاری یا بتن‌ریزی بدون آرماتور که خطر خوردگی فولاد وجود ندارد، مناسب است.

انتخاب نوع صحیح ضدیخ یک تصمیم فنی و مهندسی مبتنی بر ایمنی است، نه یک انتخاب سلیقه‌ای. انتخاب محصول فاقد کلراید برای بتن مسلح اولین گام ایمنی است. گام دوم، که به همان اندازه ضروریست، اطمینان از استفاده از مقدار دقیق آن برای تولید حرارت کافی است.

نکات مهم جهت خرید ضدیخ بتن

زمانی که به دنبال خرید ضدیخ بتن هستید، بایدنکات مهمی را در نظر بگیرید .  اولین نکته، انتخاب محصول مناسب با نوع بتن است. ضدیخ‌هایی که برای بتن مسلح طراحی شده‌اند، باید حاوی هیچ‌گونه یون کلراید نباشند، زیرا این یون‌ها می‌توانند باعث خوردگی میلگردها شوند. همچنین، توجه به قیمت ضدیخ بتن نیز اهمیت دارد، چرا که قیمت‌های مختلف بسته به ترکیبات و برند ضدیخ متفاوت است. در هنگام خرید ضدیخ بتن، باید محصولی را انتخاب کنید که با توجه به دمای محیط و نوع سیمان مصرفی در پروژه، بتواند واکنش شیمیایی لازم را به درستی تسریع کند و گرمای کافی تولید نماید. 

 مقایسه قیمت‌ها و ویژگی‌های مختلف ضدیخ‌ها می‌تواند به شما کمک کند تا انتخاب بهتری داشته باشید و در عین حال هزینه‌های پروژه را کنترل کنید. فراموش نکنید که خرید ضدیخ بتن با توجه به کیفیت و ویژگی‌های فنی آن، نه فقط بر اساس قیمت، برای ایمنی و دوام سازه ضروری است.

تبعات افزودن ضد یخ به صورت چشمی

افزودن ضدیخ به صورت تخمینی یا «چشمی» یک اشتباه رایج و خطرناک است که می‌تواند کل عملیات بتن‌ریزی را با شکست مواجه کند. مقدار دقیق مصرف به دو عامل کلیدی بستگی دارد: دمای محیط و عیار سیمان.

برای مثال، برای بتنی با عیار سیمان ۳۵۰ کیلوگرم بر متر مکعب که در دمای ۵- تا ۱۰- درجه سانتی‌گراد ریخته می‌شود، مقدار مصرف ضدیخ IH-C معادل ۲.۵ درصد وزن سیمان (حدود ۸.۷۵ کیلوگرم بر متر مکعب) است. مصرف کمتر از این مقدار، حرارت کافی برای مقابله با سرما را تولید نکرده و بتن را در معرض یخ‌زدگی قرار می‌دهد. از سوی دیگر، مصرف بیش از حد می‌تواند باعث گیرش ناخواسته و مشکلات اجرایی شود.

نکته مهم: حجم ضدیخ مایع که به مخلوط اضافه می‌شود، باید از مقدار کل آب در طرح اختلاط کسر گردد. این کار برای حفظ نسبت آب به سیمان (W/C Ratio) که یک پارامتر کلیدی در مقاومت بتن است، ضروری می‌باشد. با انتخاب محصول صحیح و محاسبه دقیق دوز مصرف، پایه‌های علمی کار فراهم شده است. اما این علم در عمل بدون رعایت اصول بنیادین بتن‌ریزی در هوای سرد، کاملاً بی‌اثر خواهد بود.

همچنین باید بدانید ضدیخ بتن فقط مکمل اصول بتن‌ریزی در هوای سرد است و نمی‌تواند جایگزین آن شود. برای اثرگذاری بهتر ضدیخ، مراحل آماده‌سازی باید به دقت انجام شود. استفاده از مصالح یخ‌زده ممنوع است و باید قالب‌ها و میلگردها از برف و یخ پاک شوند و دمای آن‌ها به بالای ۵ درجه برسد. ضدیخ باید به مخلوط بتن اضافه شده و به خوبی میکس شود، و پس از بتن‌ریزی، سطح بتن باید با نایلون یا برزنت پوشانده شود تا حرارت تولید شده حفظ شود.

نتیجه‌گیری

بتن‌ریزی موفق در زمستان شانسی نیست؛ بلکه یک تصمیم مهندسی است. این تصمیم با درک عمیق از عملکرد ضدیخ بتن از مکانیسم تولید گرما تا انتخاب مناسب ترین محصول فاقد کلراید برای سازه‌های مسلح، آغاز می‌شود. کیفیت، دوام و ایمنی سازه شما به همین دانش فنی و اجرای دقیق وابسته است. آیا آماده‌اید تا با تکیه بر این دانش فنی، ریسک توقف پروژه‌های خود را در زمستان به صفر برسانید؟

منبع: بتن کاور