در همایش ملی «نوآفرینی دیجیتال در حوزه معماری و شهرسازی» که اصحاب معماری، شهرسازی و فناوری را گرد هم آورد، استادان و پژوهشگران هشدار دادند: «پنجرۀ فرصت برای نقشآفرینی در انقلاب هوش مصنوعی، تنها پنج تا ده سال دیگر باز است.» آنها تاکید کردند اگر جامعه معماری و مدیریت شهری ایران خود را با موج نوآفرینی دیجیتال هماهنگ نکند، سهمگیری از آینده شهرها ممکن است برای همیشه از دست برود.
نقش هوش مصنوعی در آینده معماری و شهرسازی؛ فرصت یا تهدید؟
همایش ملی نوآفرینی دیجیتال در حوزه معماری و شهرسازی امروز چهارشنبه ۱۹ آذر در دانشگاه شهاب دانش قم برگزار شد؛ جایی که جمعی از استادان، پژوهشگران و فعالان حوزه معماری هوشمند درباره فراگیری هوش مصنوعی، تهدیدها و فرصتهای آن و ضرورت تحول نهادهای آموزشی و حرفهای کشور به بحث و تبادل نظر پرداختند.
سقوط مشاغل سنتی و ظهور نسل جدید دانشگاهها
در آغاز همایش، مهدی کراری با اشاره به تغییرات گسترده در الگوی آموزش و بازار کار گفت: «ده سال آینده بسیاری از مشاغل زیر و رو میشود و نسل جدید به دلیل وابستگی به ابزارهای هوش مصنوعی، کمتر به سمت یادگیری مهارتهای تحلیلی میرود.» او افزود دانشگاهها از نسل سوم عبور کردهاند و نسل چهارم دانشگاهها باید مستقیما در رفع نیازهای جامعه نقشآفرینی کنند.
کراری با هشدار نسبت به تبدیل هوش مصنوعی به یکی از ابزارهای قدرت جهانی گفت: «اگر در این عرصه تلاش نکنیم، بدون تردید از قافله رشد و توسعه عقب میمانیم.» او بر ضرورت استفاده از هوش مصنوعی بهعنوان «دستیار قدرتمند معماران و شهرسازان» تاکید کرد و گفت مدلهای آموزشی و شیوه تدریس باید بهسرعت متناسب با این تحولات تغییر کند.
پنجره فرصت ۵ تا ۱۰ ساله برای نقشآفرینی ایران
در ادامه، رضا باباخانی رییس همایش گفت تغییر پارادایمها در حوزه معماری و شهرسازی سرعت گرفته است؛ بهگونهای که بسیاری از آموزشها، اصناف و نظامهای سنتی بهتدریج جای خود را به پلتفرمها میدهند. او تاکید کرد: «پنج تا ده سال آینده آخرین زمان برای ورود جدی به تحول هوش مصنوعی است.»
به گفته باباخانی، معمار آینده باید چندرشتهای باشد و خود را به پلتفرمها و فناوریهای همگرا نزدیک کند. او تاکید کرد رشتهای که در آینده، بهترین نقطه معماری خواهد بود، رشته دو قلوهای دیجیتال خواهد بود که در شهرسازی در ایران و جهان تحول عمیق ایجاد خواهد کرد.
سیمان و سیلیکون؛ دوگانهای که باید آشتی کند
در بخش دیگری از همایش، علی ملکلی پژوهشگر شهر هوشمند با بیان اینکه قم در پروژههای مدیریت شهری هوشمند پیشرو بوده است، گفت: «اگر موج هوش مصنوعی را نپذیریم، آسیبهای بزرگی در انتظارمان خواهد بود. امروز ظرف یک دقیقه میتوان هزار طرح به معمار ارائه کرد و این ظرفیت، روند طراحی را کاملا متحول میکند.»
او توضیح داد شهرداری قم بهصورت آزمایشی وارد حوزه متاورس شده و با کمک هوش مصنوعی روند ترافیک و معماری شهر را تحلیل میکند. ملکلی هشدار داد توسعه شهرهای هوشمند نیاز به الزامات امنیتی جدی دارد و باید برای مقابله با تهدیدهای سایبری آماده بود.
به گفته او، هوش مصنوعی قرار نیست معمار را حذف کند؛ بلکه کسانی حذف خواهند شد که توانایی استفاده از این فناوری را ندارند.
خانههای متحرک و خودروهای مسکونی؛ معماری آینده چگونه خواهد بود؟
شهریار فیروزی پژوهشگر مهندسی هوشمند با مروری بر سیر تطور معماری از صنعتی تا مدرن گفت: «معماری آینده به سمت تجمیع سبک زندگی و سازه پیش میرود؛ خانههایی که خودرو هستند و خودروهایی که نقش خانه پیدا میکنند.»
او توضیح داد آینده معماری جهان به سمت خودبسندگی انرژی، بهرهگیری از انرژیهای تجدیدپذیر، بام سبز و پنل خورشیدی حرکت میکند. فیروزی افزود: «جهان در آستانه جنگ منابع انرژی قرار دارد و باید بین معماری و زیست پایدار پیوندی جدی برقرار کرد.»
قم؛ یکی از پیشگامان مدیریت شهری هوشمند
در ادامه برنامه، امید بشارتی رییس انجمن صنفی معماران قم تاکید کرد توجه به تکنولوژیهای سنتی ساختمانی کافی نیست و کشور باید به فناوریهای روز و هوش مصنوعی مجهز شود. او گفت: «از دهه هشتاد قم در مسیر هوشمندسازی و اتوماسیون حرکت کرد؛ مسیری که در زمان خود در کشور بیسابقه بود.»
بشارتی پیشبینی کرد طراحی، نظارت و اجرای ساختمانسازی بهزودی دچار تحول عمیق میشود و مهندسان ناظر با کمک دادههای هوش مصنوعی قادر خواهند بود تصمیمگیریهای دقیقتری انجام دهند.
چالش بزرگ: طراح انسان است یا هوش مصنوعی؟
در یکی از چالشبرانگیزترین بخشهای همایش، امیرحسین فرشچیان عضو هیات علمی دانشگاه قم گفت: «هوش مصنوعی قرار نیست جای خلاقیت انسان را بگیرد، اما روند طراحی را دگرگون میکند. همانطور که ورود اتوکد یک انقلاب بود، امروز نیز AI مرحله تازهای از تحول را آغاز کرده است.»
او هشدار داد واگذاری طراحی به سیستمهای هوش مصنوعی بدون چارچوب حقوقی، مسئله مسئولیتپذیری را پیچیده میکند: «اگر سازهای مشکل پیدا کند، چه کسی باید پاسخگو باشد؟ انسان؟ یا ماشینی که طرح را تولید کرده است؟»
فرشچیان تاکید کرد معماران باید دانش خود را ارتقا دهند تا بهترین استفاده را از هوش مصنوعی داشته باشند.
هوش مصنوعی چگونه مصرف انرژی در ساختمان را متحول میکند؟
در بخش پایانی، هما سادات حسینی دبیر کمیسیون انرژی نظام مهندسی کشور، با اشاره به بحران انرژی و سهم بالای ساختمانها در مصرف و انتشار گازهای گلخانهای گفت: «اگر هوش مصنوعی را در مدیریت انرژی ساختمانها جدی نگیریم، کشور با چالشهای جدی مواجه خواهد شد.»
او توضیح داد معماری گذشته همسان با طبیعت بوده و ساختمانها مانند موجودی هوشمند خود را با محیط وفق میدادند، اما معماری معاصر با وجود تکنولوژیهای زیاد، همچنان غیرمنعطف است.
حسینی تاکید کرد قوانین مصرف انرژی در بسیاری موارد اجرا نمیشود و ایران نیازمند ورود به عصر «مدلهای معماری کممصرف» است. به گفته او، شبیهسازی انرژی با کمک هوش مصنوعی یکی از مسیرهای مهم برای رسیدن به توسعه پایدار است.
source