با طبقه‌بندی انواع کابل، تشخیص کاربرد آن‌ها برای شما بسیار ساده‌تر خواهد بود. از آنجایی که این محصولات برای انواع خطوط ارتباطی و انتقال جریان، سیگنال و داده مورد استفاده قرار می‌گیرند، تنوع زیادی دارند. بنابراین پیش از خرید باید انواع محصولات، ویژگی‌ها و کاربرد هرکدام از آن‌ها را بشناسید تا متوجه شوید کدام‌یک از آن‌ها نیاز شما را پاسخ می‌دهند. این مقاله طبقه‌بندی دقیق انواع سیم‌وکابل را در اختیار شما قرار می‌دهد. همچنین برای کسب اطلاعات دقیق‌تر و انتخاب ساده‌تر محصول مناسب می‌توانید مقاله «بررسی انواع کابل و مشخصات فنی» را نیز در کنار این متن مطالعه کنید.

طبقه بندی کابل ها براساس ساختار

ساختار کلی کابل‌ها شامل هادی یا رسانا و ‌لایه‌های پوشش روی هادی است. هادی‌ها جنس‌های مختلفی مثل مس، آلومینیوم، پلاستیک یا شیشه دارند که هرکدام برای کاربرد منحصربفردی استفاده می‌شوند. به‌عنوان مثال هادی‌های مسی برای انتقال ولتاژ و سیگنال‌های کم‌حجم مناسب هستند و هادی‌های شیشه‌ای برای انتقال داده‌های حجیم به‌شکل نور مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه ساختارهای مختلف کابل‌ها را توضیح می‌دهیم.

• کابل تک‌رشته: هادی آن یک رشته یکپارچه از جنس مس یا آلومینیوم است. استحکام مکانیکی کم‌تر، افت سیگنال پایین‌تر و مناسب برای مسیرهای کوتاه و ثابت مثل سیم‌کشی داخل تابلوی برق.
• کابل چند‌رشته: دارای چند هادی مستقل دارای عایق که همگی در یک پوشش مشترک قرار گرفته‌اند. استحکام بیشتر و مناسب برای انتقال چند فاز در یک مسیر مشابه.
• کابل افشان: هر هادی از چندین رشته سیم نازک فلزی (مسی یا آلومینیومی) ساخته شده است. انعطاف‌پذیری بالا، مقاومت مکانیکی بیشتر و مناسب برای کاربردهای دینامیک و متحرک.
• کابل تک‌جفت: هر هادی از یک جفت سیم تابیده به‌هم تشکیل شده‌ است. مقاومت بیشتر دربرابر نویزهای الکترومغناطیسی و مناسب برای کاربردهای مخابراتی و شبکه.
• کابل چندجفت: چند جفت سیم تابیده به‌هم دارد و هر جفت در یک غلاف منحصربفرد قرار گرفته و در نهایت همه‌ جفت‌ها در جاکت اصلی کابل جای می‌گیرند. قابلیت انتقال حجم زیاد داده و مناسب برای شبکه‌های سنگین.
• کابل شیلددار: دور هر هادی (از هر نوعی) یک لایه فلزی به‌نام شیلد قرار می‌گیرد تا از تداخل‌های سیگنالی و نویز پیشگیری کند.
• کابل بدون شیلد: لایه محافظتی فلزی ندارد و هادی‌ها فقط در غلاف‌ها و عایق‌هایی از جنس پلاستیک مقاوم قرار می‌گیرند؛ دربرابر عوامل محیطی مقاومند اما در محیط‌های نویزدار، سیگنال‌ها را با اختلال منتقل می‌کنند.

طبقه بندی کابل ها براساس کاربرد

ساختار هرکدام از سیم‌ها براساس نوع سیگنالی که انتقال می‌دهند و کاربرد آن‌ها تعیین می‌شود. در بعضی از کاربردها مقاومت مکانیکی اهمیت بیشتری دارد و در بعضی دیگر سرعت انتقال سیگنال نقش حیاتی ایفا می‌کند. در ادامه طبقه‌بندی خطوط ارتباطی سیمی را براساس کاربرد ارائه می‌دهیم:

• کابل شبکه: ضدنویز، قابلیت انتقال داده با پهنای باند بالا و با بیشترین پایداری. دارای ساختار جفت‌سیمی و موجود در انواع شیلددار و بدون شیلد.
• کابل زمینی: موجود در ساختارهای گوناگون، مناسب برای دفن شدن زیر زمین بخاطر روکش مقاوم دربرابر رطوبت، فشار خاک و جوندگان.
• کابل هوایی: موجود در ساختارهای گوناگون، مناسب برای خطوط انتقال بین تیرها، سبک‌وزن‌ترین نوع سیم، قابلیت تحمل کشش بخاطر فشار باد و دارای روکش مقاوم دربرابر رطوبت و نور خورشید.
• کابل مخابرات (سیم تلفن): قابلیت انتقال سیگنال‌های صوتی و مخابراتی، کم‌هزینه و مناسب برای خطوط ساده انتقال سیگنال.
• کابل برق: موجود در انواع تک‌رشته، چند رشته و افشان برای انتقال جریان برق و مجهز به روکش‌های قوی برای پیشگیری از اتصال کوتاه یا برق‌گرفتگی.
• فیبر نوری: قابلیت انتقال داده با بیشترین سرعت به‌شکل رشته‌های نوری، دارای هسته‌ای از جنس شیشه یا پلاستیک، مقاومت کامل دربرابر نویز و امواج الکترومغناطیسی و امکان انتقال سیگنال با کم‌ترین میزان افت حتی در مسافت‌های طولانی.
• کابل اعلام حریق: مناسب برای سیستم‌های ایمنی و هشدار، دارای عایق مقاوم‌به‌ حرارت و ضد دود.

استانداردها و مشخصات فنی کابل ها

روش دیگر طبقه‌بندی انواع این محصولات براساس مشخصات فنی و استاندارد تولید آن‌هاست. مشخصات فنی شامل سطح ولتاژ قابل تحمل برای کابل‌ها، جنس هادی، نوع هادی، نوع و جنس روکش و شیلددار یا بدون شیلد بودن این محصولات است. مشخصات فنی هر محصول به کاربرد آن بستگی دارد. مثلا فیبر نوری که برای انتقال داده ساخته‌شده است، نیازی به عبور جریان ندارد؛ بنابراین جزو سیم‌های فشار ضعیف است. در ادامه انواع این خطوط ارتباطی را براساس مشخصات فنی آن‌ها طبقه‌بندی می‌کنیم:

• طبقه‌بندی براساس ولتاژ: دسته فشار ضعیف تا هزار ولت را تحمل می‌کنند. دسته فشار متوسط از 1 تا 36 کیلوولت را تحمل می‌کنند و دسته فشارقوی قابلیت تحمل بیشتر از 36 کیلوولت را دارند.
• طبقه‌بندی براساس جنس هادی: هادی مسی رساناترین هادی است، هادی آلومینیومی سبک‌ترین و ارزان‌ترین است و هادی شیشه یا پلاستیک به‌صورت اختصاصی برای فیبرنوری طراحی شده است.
• طبقه‌بندی براساس نوع عایق: روکش این محصولات از جنس‌هایی مثل pvc، LSZH و پلی‌اتیلن است. همچنین روکش‌های خاصی وجود دارد که برای محصولاتی مثل کابل اعلام حریق یا کابل‌های مورد استفاده در محیط‌های شیمیایی و حرارت بالا مورد استفاده قرار می‌‌گیرد و ضدحرارت است.

کابل‌ها براساس استاندارد نیز طبقه‌بندی می‌شوند. مهم‌ترین استاندارد در این حوزه، استاندارد بین‌المللی IEC است که دسته‌بندی دقیقی برای انواع محصولات ارائه می‌دهد:

• کابل‌های برق و قدرت: IEC 60227 / IEC 60502
• کابل مخابراتی (سیم تلفن): IEC 61156
• کابل شبکه: IEC 61156 /IEC 11801‍
• سیم اعلام حریق: IEC 60331 / IEC 60332

انتخاب کابل مناسب براساس نیاز

کاربرد و محیطی که کابل در آن قرار می‌گیرد، نقش مهمی در انتخاب محصول مناسب دارد. به‌عنوان مثال در محیط‌های صنعتی که معمولا سطح نویزهای الکترومغناطیسی زیاد است، باید از محصولات شیلددار استفاده کرد، اما در کاربردهای خانگی که تداخل سیگنال وجود ندارد، می‌توان با انتخاب محصولات بدون شیلد در هزینه‌ها صرفه‌جویی کرد.

همچنین محیطی که در آن از کابل استفاده می‌کنید، نقش مهمی در انتخاب شما ایفا می‌کند. اگر قرار است سیم مورد استفاده، پویا باشد و برای کاربردهای متحرک مورد استفاده قرار گیرد، انعطاف‌پذیری آن نقش مهمی ایفا می‌کند؛ محصولات افشان و چندرشته برای چنین کاربردهایی مناسب هستند. همچنین نوع روکش و وزن کابل نیز به محیطی که از آن استفاده می‌کنید، بستگی دارد. اگر قرار است سیم به‌صورت آویز استفاده شود، باید از محصولات هوایی استفاده کنید تا وزن کمی داشته باشد و در دراز مدت بخاطر وزن دچار فشار و استهلاک نشود. اما در کاربردهای توکار، کابل‌های زمینی با وجود وزن بیشتر، مقاومت بالاتری در برابر عوامل محیطی آسیب‌زننده دارند که این موضوع نیز در راهنماهای تخصصی آهن آنلاین مورد توجه قرار گرفته است.