– دکتر میرزامحمدی، به‌عنوان یکی از متخصصان برجسته حوزه مصالح نوین ساختمانی و بنیان‌گذار شرکت سازه فن آور پایدار آرات، ابتدا خودتان و فعالیت‌هایتان را معرفی کنید.

با سلام و سپاس، بنده دکترای تخصصی خود را در گرایش مهندسی سازه اخذ کرده‌ و تخصص اصلی‌ من در زمینه توسعه مصالح نوین سبز ساختمانی، به‌ویژه سیمان و بتن سبز (سازگار با محیط‌زیست) می‌باشد. فعالیت‌های فناورانه در قالب شرکت سازه فن ‌آور پایدار آرات با رویکرد تحقیق و توسعه در صنعت ساخت‌وساز شکل گرفته است. این فعالیت‌ها ابتدا در پارک علم و فناوری دانشگاه تربیت مدرس و در قالب یک ایده فناورانه در حوزه طراحی و ساخت دستگاه ملات‌پاش آغاز شد که با طی موفق دوره پیش‌ رشد (خروج موفق) همراه بود. در ادامه، مسیر توسعه فناوری با تمرکز بر سیمان و بتن سبز در تعامل با پارک علم و فناوری استان اردبیل و در قالب برنامه‌های پیش‌ رشد دنبال می‌شود. هدف این رویکرد، ارتقای عملکرد فنی، دوام و کاهش اثرات زیست‌محیطی مصالح مورد استفاده در صنعت ساختمان است.

– آمارها نشان می‌دهد که ایران سرانه مصرف سیمان بالاتری نسبت به متوسط جهانی دارد اما مقاومت بتن معمول کشور تنها 20 تا 25 مگاپاسکال است. علت این تناقض چیست؟

این واقعاً یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های صنعت ساختمان کشور است. ما در ایران (به طور معمول) ۳۵۰ کیلوگرم سیمان در هر متر مکعب بتن مصرف می‌کنیم اما خروجی نهایی مقاومت ۲۵ مگاپاسکال یا کمتر است، در حالی که استاندارد جهانی ۵۰ تا ۷۰ مگاپاسکال است. مشکل اصلی در عدم کنترل کیفیت چرخه تولید، استفاده از سنگدانه‌های نامرغوب و عدم به‌کارگیری افزودنی‌های شیمیایی مناسب در بتن است. در کشورهای پیشرفته و صنعتی بیش از ۹۰ درصد بتن‌ها دارای افزودنی بوده که در ایران این رقم کمتر از ۳۰ درصد است.

– ایران در تولید جهانی سیمان چه جایگاهی دارد و این ظرفیت چگونه باید مدیریت شود؟

ایران با ۸۰ خط تولید فعال و ظرفیت بیش از ۷۵ میلیون تن، بین 10 تولیدکننده اول سیمان دنیا قرار دارد. اما مسئله اصلی در نحوه مصرف بهینه این ظرفیت است. باید از طریق ایجاد نظام کنترل کیفیت دقیق در تولید سیمان، ارتقاء مقاومت نهایی بتن و مدیریت مصرف انرژی در کارخانه‌ها، این ظرفیت عظیم را به سمت تولید مصالح سازگار با محیط‌زیست هدایت کنیم. این کاری است که تیم تحقیق و توسعه ما بر آن متمرکز است.

– صنعت ساختمان چه تأثیری بر مصرف انرژی و محیط‌زیست کشور دارد؟

ساختمان‌سازی ۲۵ درصد از انرژی کشور را مصرف می‌کند. نکته جالب این است که سیمان تنها ۱۲ درصد حجم بتن را تشکیل می‌دهد اما ۹۲ درصد انرژی مصرفی آن را شامل می‌شود. برای کاهش مصرف انرژی و حفاظت از محیط‌زیست باید بخشی از سیمان را با مواد جایگزین مانند پوزولان‌ها عوض کنیم. این رویکرد که ما در شرکت خود بر آن تمرکز داریم، نه تنها کاهش انتشار CO₂ را به همراه دارد بلکه دوام و مقاومت بتن را نیز افزایش می‌دهد.

– کیفیت سنگدانه‌ها چه تأثیری بر عملکرد نهایی بتن دارد؟

سنگدانه‌ها به‌طور مستقیم بر مقاومت، روانی و دوام بتن اثر می‌گذارند. استفاده از منابع فاقد شست‌وشوی استاندارد و وجود ذرات ریز رس، از مشکلات رایج کشور است. با تدوین استانداردهای برداشت و فرآوری مصالح می‌توان نفوذپذیری را کاهش و طول عمر سازه‌ها را افزایش داد. این موضوع در خدمات آزمایشگاهی شرکت ما جایگاه ویژه‌ای دارد.

– نقش افزودنی‌های شیمیایی در بهبود کیفیت بتن چقدر حائز اهمیت است؟

افزودنی‌های شیمیایی نقش کلیدی در بهبود کارایی و دوام بتن دارند. آن‌ها امکان کاهش نسبت آب به سیمان بدون کاهش کارایی، افزایش مقاومت در برابر یخبندان و کنترل زمان گیرش را فراهم می‌کنند. بدون افزودنی‌ها، تولید بتن‌های توانمند، خودتراکم یا پایا غیرممکن یا غیراقتصادی است.

– در خصوص تولید بتن آماده و اهمیت آن برای کنترل کیفیت توضیح دهید.

در کشورهای پیشرفته ۷۰ درصد بتن از طریق واحدهای بتن آماده تأمین می‌شود، اما در ایران این سهم بسیار پایین‌تر است. بتن آماده امکان کنترل بهتر نسبت آب به سیمان، جلوگیری از هدررفت انرژی و تولید در شرایط کنترل‌ شده کارخانه‌ای را فراهم می‌کند. متأسفانه آمارها نشان می‌دهد فقط ۳۰ درصد سیمان تولید شده در کشور در بتن استفاده می‌شود و ۷۰ درصد محصولات بدون نظارت کافی تولید می‌شوند.

– سند چشم‌انداز بتن ۱۴۰۴ چه اهدافی را دنبال می‌کند و چرا این سند ضروری است؟

سند چشم‌انداز بتن ۱۴۰۴ (ارائه شده توسط مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی) هدف افزایش مقاومت فشاری بتن تا حداقل ۵۰ مگاپاسکال و افزایش عمر مفید ساختمان‌های بتنی را دارد. این سند به دلیل وضعیت نامطلوب فعلی ضروری است. آمارها نشان می‌دهد که ۸۰ درصد بتن تولید شده در سال ۸۸ با استانداردها تطابق نداشته و عمر مفید بتن در کشور حدود ۳۰ سال (استاندارد جهانی ۱۰۰) می‌باشد. مردم ۳۰ درصد درآمد خود را صرف مسکن می‌کنند اما عمر مفید ساختمان زیر ۴۰ سال است که منجر به هدررفت ۱۰ درصد درآمد سالانه می‌شود.

– چه نهادهایی باید در اجرای سند چشم‌انداز بتن ۱۴۰۴ همکاری کنند؟

موفقیت سند منوط به همکاری همه نهادهای مرتبط است: شهرداری‌ها برای کنترل پروانه ساخت، سازمان نظام مهندسی برای نظارت عالیه، وزارت راه و شهرسازی برای سیاست‌گذاری، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی برای تحقیق و توسعه، سازمان ملی استاندارد برای تدوین استانداردها، و انجمن‌های تخصصی مختلف. همچنین شرکت‌های دانش‌بنیان و تحقیق و توسعه نقش مهمی در توسعه فناوری‌های نوین دارند.

– راهکارهای عملیاتی برای دستیابی به اهداف سند 1404 چیست؟

راهبردهای عملیاتی شامل ارتقاء کیفیت مصالح، ترویج فناوری‌های نو مانند بتن‌های خودتراکم و پوزولانی (از طریق واحدهای فناورانه و دانش بنیان)، الزام به استفاده از بتن آماده در پروژه‌های بزرگ و تقویت نقش نظارت عالیه است. همچنین نیاز به سرمایه‌گذاری در توسعه کارخانه‌های بتن آماده و افزودنی‌ها و ارائه مشوق‌های مالیاتی برای واحدهای تولیدکننده بتن پایدار وجود دارد.

– شاخص‌های پایش موفقیت سند چشم‌انداز بتن ۱۴۰۴ کدامند؟

شاخص‌های کلیدی شامل درصد پروژه‌های دارای بتن با مقاومت بالای ۵۰ مگاپاسکال، درصد کاهش مصرف سیمان بر هر متر مکعب بتن، درصد افزایش عمر مفید ساختمان‌های بتنی، و کاهش حوادث ناشی از خرابی سازه‌های بتنی است. این شاخص‌ها نشان‌دهنده موفقیت در دستیابی به توسعه پایدار در صنعت ساختمان خواهند بود.

– نقش مهندسان مشاور و پیمانکاران در بهبود کیفیت بتن چیست؟

مهندسان مشاور باید در طراحی به انتخاب بتن متناسب با دوام و شرایط محیطی توجه کنند، نه فقط مقاومت کوتاه‌مدت. پیمانکاران نیز به‌عنوان مجریان اصلی مصرف بتن نیاز به آموزش مداوم برای رعایت ضوابط طرح اختلاط، عمل‌آوری و حمل‌ونقل صحیح بتن دارند. ما در شرکت خدمات آموزشی و مشاوره‌ای عمرانی ارائه می‌دهیم تا این خلأ را پر کنیم.

– چگونه می‌توان فرهنگ استفاده از بتن با کیفیت را در جامعه نهادینه کرد؟

نیاز به فرهنگ‌سازی عمومی برای استفاده از بتن با کیفیت به جای تمرکز صرف بر قیمت پایین داریم. همچنین ایجاد دوره‌های تخصصی در دانشگاه‌ها برای فناوری بتن نوین و آموزش مدیران کارگاهی ضروری است. باید تبدیل ساخت پایدار به باور عمومی و عزم ملی کنیم. همواره ما تلاش می‌کنیم از طریق همکاری با دانشگاه‌ها و ارائه آموزش‌های تخصصی در این جهت گام برداریم.

– چرا تخصصی ‌سازی در صنعت ساختمان ضروری است؟

صنعت ساختمان در آینده با چالش‌های جدی مواجه خواهد شد. تخصصی سازی و استفاده از تیم‌های تحقیق و توسعه می‌تواند بسیاری از این مشکلات را حل کند. ما در شرکت با تمرکز بر بهبود خواص مکانیکی بتن، تولید سیمان و بتن‌های سبز، و ارائه خدمات آموزشی و مشاوره‌ای تخصصی سعی در پاسخ‌گویی به این نیازها داریم. تخصصی‌ سازی به معنای استفاده از آخرین یافته‌های علمی و فناوری برای حل مسائل عملی است.

– آینده استفاده از ساختمان‌های پیش‌ساخته بتنی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

ساختمان‌های پیش‌ساخته بتنی رویکرد صنعتی‌ سازی ساخت‌وساز را نمایندگی می‌کنند که منجر به کاهش اتلاف منابع و افزایش کنترل کیفیت می‌شود. این روش پتانسیل بزرگی برای اجرای عناصر سبز مانند دیوارهای عایق حرارتی/صوتی با بتن سبک یا پوزولانی دارد. شرکت سازه فن آور پایدار آرات محصولات فناورانه‌ای مانند دستگاه ملات‌پاش تولید کرده که در این حوزه کاربرد دارد.

– صنعت بتن ایران در آینده با چه چالش‌ها و فرصت‌هایی مواجه خواهد شد؟

آینده صنعت بتن ایران وابسته به دو فاکتور کلیدی است: دوام و پایداری زیست‌محیطی. اگر استانداردسازی و نظارت قوی اجرا نشود، مصرف سرسام‌آور منابع و انرژی ادامه می‌یابد. اما فرصت‌های بزرگی نیز وجود دارد: ظرفیت تولید بالای سیمان، امکان توسعه بازار صادرات خدمات فنی، و پتانسیل تبدیل شدن به قطب منطقه‌ای فناوری بتن. موفقیت نیازمند همکاری همه ذینفعان از دولت تا شرکت‌های دانش‌بنیان است.

– پیام نهایی شما برای صنعتگران و سیاست‌گذاران حوزه ساختمان چیست؟

پیام من این است که سرمایه‌گذاری در بتن با کیفیت، هرچند هزینه اولیه بیشتری دارد، اما هزینه مرمت و نگهداری را به‌شدت کاهش می‌دهد. ما در شرکت سازه فن آور پایدار آرات آماده همکاری با همه بخش‌های صنعت برای دستیابی به اهداف سند چشم‌انداز بتن ۱۴۰۴ هستیم. دعوت می‌کنم از وب‌سایت شرکت ما دیدن کنید تا با جدیدترین راهکارها و خدمات ما آشنا شوید. آینده متعلق به کسانی است که امروز در تخصصی  ‌سازی و تحقیق و توسعه سرمایه‌گذاری می‌کنند.

– از وقتی که در اختیار ما گذاشتید بسیار متشکریم. امیدواریم شاهد توسعه هرچه بیشتر فعالیت‌های شرکت شما باشیم.

من نیز از فرصت ارزشمندی که در اختیار ما قرار گرفت تشکر می‌کنم. امیدوارم این مصاحبه بتواند به آگاهی‌رسانی در خصوص اهمیت توسعه پایدار در صنعت ساختمان کمک کند.