به گزارش همشهری آنلاین: این قارچ که عمدتاگونههایی مانند Cladosporium sphaerospermum را شامل میشود، روی دیوارهای بتنی، لولههای فلزی و حتی بخشهایی از «پوشش محافظ» رآکتور دیده شد. ساختار آن سرشار از ملانین است؛ همان رنگدانهای که در پوست انسان نیز وجود دارد. همین ملانین، کلید رفتار عجیب قارچ است: استفاده از تابش برای تولید انرژی؛ فرایندی شبیه «فتوسنتز»، اما بهجای نور خورشید با رادیو اکتیو.
ماهیت قارچ سیاه
قارچهای رادیوتروف یعنی قارچهایی که میتوانند از تابش یونیزان (مثل پرتوی گاما) بهعنوان منبع انرژی استفاده کنند. بررسیها نشان داد این قارچها نهتنها در برابر دوزهای بسیار بالای پرتو گاما زنده میمانند، بلکه بهنظر میرسد به سمت منبع تابش جذب میشوند و به طرف آن رشد میکنند؛ پدیدهای که به آن رادیوسنتز میگویند. این پدیده میتواند در آینده مسیر تازهای برای حفاظت از انسانها در برابر تشعشعات هستهای یا استفاده از قارچها در سفرهای فضایی باز کند. در آزمایشهای ناسا، قارچ در ایستگاه فضایی هم رشد موفق داشته و نشان داده که تابش کیهانی را نیز تحمل میکند.
فواید و کاربردهای احتمالی
-سپر زیستی برای حفاظت فضانوردان در سفرهای طولانی: لایهای به ضخامت حدود ۱٫۷ میلیمتر از این قارچ، در آزمایشها حدود ۳–۲ درصد کاهش در سطح پرتو مریخ ثبت کرد.
– پاکسازی مناطق آلوده به رادیواکتیویته: قارچهای رادیوتروف قادرند ایزوتوپهای رادیواکتیو را در دیواره سلولی و ملانین خود جذب و تا حدی «قفل» کنند.
-الهام برای مواد جدید محافظ پرتو: از ساختار و رفتار ملانین قارچی، برای ساخت رنگها، پوششها و فیلترهای حفاظتی جدید در پزشکی هستهای، رآکتورهای تحقیقاتی یا حتی صنایع هوافضا الهام گرفته میشود.
– شناخت مرزهای زندگی روی زمین: این موجودات مدلی هستند برای فهم اینکه حیات چگونه ممکن است در جاهایی مثل زیر سطح مریخ، قمرهای یخی یا محیطهای رادیواکتیو طبیعی روی زمین شکل بگیرد.
آیا خطرناک است؟
-برای انسان نه؛ هیچ مورد بیماریزایی مرتبط گزارش نشده است
-برای محیط: بله؛ میتواند سطوح آلوده را سریعتر اشغال کند
بیشتر بخوانید:
افسانه و علم
داستان قارچ سیاه چرنوبیل بهقدری عجیب است که بهراحتی وارد قلمرو افسانه و شایعات میشود؛ از «هیولای قارچی خورنده رآکتور» تا «سوپرغذای آینده برای سفر به مریخ» واقعیت علمی امروز اینهاست:
بله، این قارچ و خویشاوندانش میتوانند در دوزهای مرگآور پرتو زنده بمانند و حتی بهتر رشد کنند.
بله، ملانین نقشی کلیدی در محافظت و احتمالا بهرهبرداری از انرژی پرتو دارد.
نه، هنوز نمیدانیم دقیقا چقدر انرژی از پرتو میگیرند و تا چه حد میتوانند جایگزین منابع کلاسیک انرژی شوند.
نه، هنوز راه زیادی تا استفاده عملی گسترده در نیروگاهها یا پایگاههای فضایی باقی مانده است.