مهر: شروع فصل پاییز و انباشت آلودگی هوا در کلانشهرها و به دنبال آن، وارونگی هوا در آذر، دست به دست هم می دهد که شاهد بیماری های تنفسی باشیم که بعضا پنهان می مانند و تبدیل به سرطان ریه می شوند.
در این روزها توجه به بیماری‌های تنفسی در عرصه جهانی بیش از هر زمان دیگر است. تغییرات دموگرافیک، تغییرات اپیدمیولوژیک، تغییر در الگوی زندگی مردم، نوع ارتباطات بین مردم، ظهور بیماری‌های نوپدید و بازپدید، تهاجم انسان به طبیعت و تغییرات اقلیمی از جمله عواملی است که می‌توانند روی بیماری‌های تنفسی و افزایش آنها مؤثر باشند.

وقوع وارونگی هوا در شهرهای پرجمعیت و صنعتی، موجب تراکم و افزایش آلودگی هوا می‌شود. در شرایط عادی همواره هوای سرد لایه‌های بالا به علت سنگینی به سمت پایین حرکت می‌کند و هوای گرم مجاور زمین به علت سبکی به سمت بالا می‌رود بنابراین آلاینده‌هایی که از طرق مختلف وارد هوا می‌شوند، در همان هوای مجاور زمین باقی نمی‌مانند بلکه از طریق جابه جایی صعودی هوا به سطوح بالاترمی‌روند و در لایه‌های مختلف جو پراکنده می‌شوند اما وقتی وارونگی دما رخ می‌دهد آلاینده‌ها وارد هوای سرد مجاور زمین می‌شوند و میزان این آلاینده‌ها در هوای ساکن و راکد مجاور زمین به حداکثر ممکن می‌رسد.

وارونگی موجب افزایش شدید آلاینده‌ها در آن بخش از اتمسفر می‌شود یعنی بخشی از هوا که مردم لحظه به لحظه برای ادامه حیات خود به اکسیژن آن نیاز دارند. در این شرایط مردم مجبور می‌شوند که با هر دم و بازدم مقادیری از گازهای خطرناک و ذرات معلق ریز را هم استنشاق و وارد ریه‌های خود کنند که موجب ابتلای آنان به برخی از بیماری‌ها می‌شود.

علیرضا زالی رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با عنوان این مطلب که پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال ۲۰۳۰ بیماری‌های انسداد ریوی یکی از سه علل نخست مرگ و میر معرفی شود، گفت: در سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰ این بیماری جزو ۵ یا ۶ عامل اول مرگ و میر بود.

وی افزود: این موضوع نیاز به برنامه‌ریزی در زمینه اقدامات پیشگیرانه و درمانی را بیش از پیش پررنگ می‌کند.

زالی گفت: بافت ریه بافت مطلوبی برای ظهور بسیاری از بیماری‌های ریوی، عفونی و سیستمیک و متاستازها است. ریه مسیر رایج نهایی این قبیل بیماری‌ها است. ریه نه تنها می‌تواند منشأ بیماری‌های مختلف باشد، بلکه می‌تواند بر اثر سایر بیماری‌ها نیز، درگیر شود. از طرفی درگیری ریه ناشی از بیماری‌های دیگر، سناریوهای اثربخشی درمانی و بقا را تغییر می‌دهد.

وی، موضوع آسم در کشور را موضوع مهمی دانست و افزود: پیش بینی می‌شود در حال حاضر بین ۹ تا ۱۳ درصد بیمار مبتلا به آسم در کشور وجود داشته باشد. مهم‌ترین نگرانی موجود این است که بخش عمده‌ای از مبتلایان به آسم را گروه سنی کودکان تشکیل می‌دهند. متأسفانه بین آلودگی هوا، میزان آلاینده‌ها و افزایش آسم در کشور ارتباطی مستقیم وجود دارد.

به گفته زالی، پژوهش‌ها نشان می‌دهد در برخی شهرها با تغییر در میزان آلاینده‌ها، میزان بیماری‌های مربوط به آسماتیک رو به افزایش است.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، مخاطرات شغلی در کشور را از دیگر چالش‌ها دانست و افزود: بسیاری از بیماری‌هایی که با علائمی مثل فیبروزیس و سیلیکوزیس همراه هستند و در مجموع تحت عنوان بیماری‌های ریوی شناخته می‌شود، در صورت وجود پروتکل بیماریابی مبتنی بر بیماریابی کوتاه مدت اولیه، قابلیت تشخیص زودهنگام دارند.

وی با تاکید بر ضرورت تدوین پروتکل‌های بیماریابی مبتنی بر بیماریابی کوتاه مدت اولیه برای حفظ سلامت کارگرانی که در شغل‌های سخت و معادن فعالیت می‌کنند، گفت: باید حساسیت عمومی را نسبت به بیماری‌هایی که قابلیت پیشگیری دارند، افزایش دهیم.

امروز با انواع مختلف بیماری‌های تنفسی روبه‌رو هستیم که بسیاری از آنها در گذشته وجود نداشته است، به عنوان مثال امروزه تمرین‌های ورزشی در محیط‌های بسته رواج پیدا کرده است. مردم بیشتر به باشگاه‌ها می‌روند و همین موضوع منجر به بروز عارضه «تنگی نایژه» ناشی از ورزش در دسته بیماری‌های تنفسی شده است. این مسئله زمانی اتفاق می‌افتد که هوای محیط نسبت به بدن فرد، رطوبت کمتری داشته باشد.

در همین حال، رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با تاکید بر لزوم آموزش به بیماران ریوی، گفت: فرد مبتلا به آسم باید آموزش ببیند تا از محرک‌ها و آلرژی‌ها دور باشد، همین اقدام کیفیت زندگی فرد و اثربخشی درمان را افزایش و حملات را کاهش می‌دهد.

زالی افزود: فرهنگ درست استفاده از اسپری یا Inhaler در درمان بیماری‌های مختلف ریوی، در کشور به خوبی جا نیفتاده است، کم مصرف کردن و عدم استفاده بهینه، استراتژی درمان مبتنی بر Inhaler در کشور را تغییر می‌‎دهد و یکی از دلایلی است که موجب توسعه بیماری‌های تنفسی شده است.