چشم چشم را نمی‌دید. پروازها لغو شده بود و قطارها متوقف شده بودند. روزانه بیش از هزار نفر جان خود را از دست می‌دادند. عامل این وضعیت، دود عظیمی بود که از سوزاندن بی‌رویه زغال‌سنگ برای گرم‌کردن خانه‌ها در زمستانی سرد ناشی می‌شد. لندن در سال ۱۹۵۲ روزهای تلخی را تجربه کرد. در روزهای پایانی آن سال، مه غلیظی خورشید را از آسمان همیشه ابری این شهر محو کرد. این اتفاق حتی جایگاه و عملکرد وینستون چرچیل، نخست‌وزیر وقت بریتانیا، را تحت تأثیر قرار داد. اما لندن چگونه توانست از این مه‌دود مرگبار که رسانه‌ها از آن به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین فجایع محیط زیستی یاد می‌کنند و در مدت چند روز جان دست‌کم ۱۲ هزار نفر را گرفت، عبور کند؟
بحران آلودگی هوای لندن
حدود ۷۰ سال پیش انتشار گازهای ناشی از سوزاندن زغال‌سنگ لندن را با بحرانی عظیم مواجه کرد. این بحران اما چهار سال بعد، در سال ۱۹۵۶، با تصویب قانون هوای پاک مدیریت شد. این قانون در مرحله اول استفاده از زغال‌سنگ در مناطق شهری را محدود کرد و مناطقی بدون دود تعریف کرد که در آن‌ها تنها استفاده از سوخت‌های بدون دود مجاز بود. دولت همچنین مشوق‌هایی برای استفاده از سوخت‌های پاک ایجاد کرد. صنایع نیز ملزم به استفاده از تجهیزات کاهش‌دهنده آلودگی شدند.
این اقدامات باعث شد که مه‌دود عظیم دیگر در لندن تکرار نشود. قانون هوای پاک در سال ۱۹۵۶ الگویی برای سایر کشورهای اروپایی شد. این قانون با وجود سادگی، بر استفاده از تجهیزات مؤثر برای کاهش انتشار آلاینده‌ها و ارتقای استاندارد سوخت صنایع تمرکز داشت و نتایج پایداری به همراه آورد.
هوای پاک لندن در مقابل آلودگی هوای تهران
طبق داده‌های سایت AQICN، در حالی که تهران یکی از آلوده‌ترین روزهای جهان را سپری می‌کند، هوای لندن در وضعیت مطلوبی قرار دارد. بر اساس تصویر منتشرشده، شاخص کیفیت هوا در بیشتر مناطق لندن با وجود سرمای هوا در محدوده سبز و «پاک» است. آلاینده‌های خطرناک مانند ذرات معلق کوچک‌تر از ۲.۵ میکرون که تهرانی‌ها را به شدت آزار می‌دهند، در آسمان لندن حضور چشمگیری ندارند.
پیشرفت چشمگیر لندن در کنترل آلودگی هوا
بررسی‌های سایت شهرداری لندن نشان می‌دهد که این شهر در مهار آلودگی هوا به موفقیت‌های قابل‌توجهی دست یافته است. تعداد ایستگاه‌های نظارتی برای پایش آلاینده دی‌اکسید نیتروژن (NO2) از ۵۶ ایستگاه در سال ۲۰۱۶ به تنها پنج ایستگاه در سال ۲۰۲۳ کاهش یافته است؛ چراکه این آلاینده دیگر چالش جدی برای لندن محسوب نمی‌شود. همچنین، تعداد ساعاتی که غلظت NO2 از حد مجاز قانونی تجاوز کرده، در همین مدت بیش از ۹۹ درصد کاهش یافته است.
چرا قانون هوای پاک در لندن موفق بود اما در ایران نه؟
بررسی‌ها نشان می‌دهد که یکی از برنامه‌های کلیدی برای بهبود کیفیت هوای لندن، طرح ULEZ بوده است؛ طرحی که صادق خان، شهردار لندن، نقش مهمی در طراحی و اجرای آن داشته است. صادق خان از سال ۲۰۱۶، زمانی که به عنوان شهردار انتخاب شد، مجموعه‌ای از اقدامات گسترده برای کاهش آلودگی هوا را آغاز کرد.
یکی از مهم‌ترین این اقدامات، ایجاد «منطقه با انتشار بسیار کم آلاینده» (ULEZ) بود که در سال ۲۰۱۹ به اجرا درآمد. هدف اصلی این برنامه، کاهش آلایندگی ناشی از خودروها در مناطق پرترافیک شهر بود. در این طرح، خودروهایی که آلایندگی بالایی دارند ملزم به پرداخت عوارض سنگین هستند. این قانون مردم را به استفاده از وسایل نقلیه عمومی، دوچرخه، یا خودروهای برقی ترغیب کرد. اجرای ULEZ تأثیر قابل‌توجهی بر کاهش دی‌اکسید نیتروژن در مرکز لندن داشت و در سال ۲۰۲۱ به سایر مناطق شهر نیز گسترش یافت، که به کاهش آلودگی هوا در مناطق مسکونی نیز کمک کرد.
توسعه حمل‌ونقل عمومی پاک
شهردار لندن همچنین برنامه‌های گسترده‌ای برای توسعه حمل‌ونقل عمومی پاک اجرا کرد. توسعه ناوگان اتوبوس‌های برقی و هیبریدی یکی از محورهای اصلی این اقدامات بود که به کاهش چشمگیر آلودگی هوا و تقویت مصرف انرژی پاک در لندن کمک کرد. او همچنین برای تشویق شهروندان به استفاده از خودروهای برقی، مشوق‌های مالی ایجاد کرد و شبکه‌ای گسترده از ایستگاه‌های شارژ خودروهای برقی را در سراسر شهر راه‌اندازی و گسترش داد.
توسعه فضای سبز و افزایش آگاهی عمومی
صادق خان، که برخی منابع او را از پیشگامان توسعه پایدار می‌دانند، در کنار اصلاح سیستم حمل‌ونقل، به افزایش فضای سبز شهری نیز توجه ویژه‌ای نشان داد. این اقدام نه تنها به بهبود کیفیت هوا بلکه به ارتقای رفاه عمومی شهروندان کمک کرد. از دیگر اقدامات مهم او، اجرای برنامه‌های آگاهی‌بخشی درباره تأثیرات آلودگی هوا بر سلامت عمومی بود. این برنامه‌ها افکار عمومی را نسبت به خطرات آلودگی هوا حساس‌تر کرد و مسئولیت‌پذیری بیشتری در میان شهروندان ایجاد نمود.
تأثیر اقدامات صادق خان
مجموعه این اقدامات باعث شد که لندن به‌عنوان الگویی موفق در مدیریت آلودگی هوا شناخته شود. طرح‌های صادق خان نه تنها به کاهش آلودگی هوا کمک کرد، بلکه زیرساخت‌های استفاده از انرژی‌های پاک را در شهر تقویت و فرهنگ شهروندی در قبال محیط زیست را بهبود بخشید.
منبع: روزن‌آنلاین
source