همشهری‌آنلاین – پروانه بندپی: خیلی از ما در کلانشهرها زندگی می‌کنیم و آلودگی هوا یکی از پایه‌های ثابت زندگی شهرنشینی ما است. سالانه ۴۵ هزار نفر در ایران به دلایل منتسب به آلودگی هوا مثل حمله‌های قلبی، انواع سکته و … جان خود را از دست می‌دهند و دچار مرگ زودرس می‌شوند.
متاسفانه رفع آلودگی هوا در توان ما مردم نیست. فقط می‌توانیم با رعایت نکات خودمراقبتی تا حدودی از آسیب‌های آن دور بمانیم. طب سنتی درباره محافظت از خود دربرابر آلودگی هوا توصیه‌های بسیار موثر و مفیدی دارد که رعایت آنها می‌تواند به ما کمک کند تا سیستم ایمنی خود را تقویت کنیم و دربرابر آسیب‌های آلاینده‌ها سلامت بمانیم.
همشهری‌آنلاین در این زمینه با دکتر غزاله حیدری راد، پزشک و متخصص طب سنتی گفتگو کرده است. دکتر حیدری می‌گوید: توصیه‌های طب سنتی درباره زندگی سالم، ۶ محور اصلی دارد که یکی از آنها “هوا” است. او می‌گوید: ما نمی‌توانیم جلوی ورود آلاینده‌های هوا به بدن‌مان را بگیریم اما با رعایت یک سری توصیه‌ها و مصرف برخی خوراکی‌ها می‌توانیم سیستم ایمنی بدن‌مان را قوی کنیم تا خودش بتواند از ما دربرابر آلودگی ها محافظت کند. همچنین می‌توانیم به تمدد و تقویت اعصاب خود کمک کنیم. این متخصص طب سنتی تاکید می‌کند که هر یک از توصیه‌ها منبع علمی دارند و فقط تاکید طب سنتی نیست.
توصیه‌های کاربردی و مفید این متخصص طب سنتی درباره کاهش اثرات مخرب آلودگی هوا را بخوانید.
رایحه‌درمانی
در خانه از خوشبوکننده‌هایی مثل بوی گلاب، ترکیب سدر و گلاب، رایحه‌های طبیعی مثل به، نارنج، پوست پرتقال استفاده کنید. به این صورت که مثلا پوست پرتقال یا تکه‌های به را روی گاز (یا بخاری یا شوفاژ) بگذارید تا اسانس و رایحه آن دربیاید. رایحه‌درمانی، سموم و آلودگی هوا را از بین نمی‌برد اما اعصاب را تقویت می‌کند. وقتی نمی‌توانیم جلوی یک ضرر را بگیریم، باید یک سودی به بدن برسانیم.
علاوه بر اینها می‌توانیم تعداد گلدان‌های خانه را بیشتر کنیم. گل هم نمی‌تواند آلودگی هوا را کم کند. فقط توصیه این است که در خانه داشته باشید تا اکسیژن بیشتری تولید شود. چون گل‌ها اکسیژن تولید می‌کنند.
دور شدن از محیط آلوده
در طب سنتی “نقل مکان” بسیار توصیه شده است. اما اگر امکانش نیست، حداقل آخر هفته‌ها یا هر تعطیلی یا فرصتی که دست می‌دهد، می‌توانید از محیط آلوده بیرون بزنید و هوای پاک تنفس کنید.
سوپ سبزیجات
در روزهای آلوده بهتر است بیشتر غذاهای سبک که هضم خیلی راحتی دارند و مواد زائد کمتری هم تولید می‌کنند، مصرف شود. مثل انواع سوپ‌ها که در طب سنتی با نام شوربا و اسپیدباج یا اسفیدباج شناخته می‌شوند؛ یعنی سوپی که با انواع سبزیجات به خصوص سبزیجات سبزرنگ مثل کرفس، تره‌فرنگی، گشنیز، بروکلی و بقیه سبزیجات سبز پخته شده باشد. سبزیجات سبز، آنتی‌اکسیدان بالایی دارند و آنتی‌اکسیدان، اثرات مخرب آلودگی هوا را کم می‌کند. درضمن وقتی این سبزیجات را در سوپ و به صورت پخته می‌خورید، هضمش هم راحت‌تر است و می‌توان یک روز در میان خورد.
در اسپیدباج‌ها علاوه بر سبزیجات سبز، می‌توانیم انواع سبزی‌های فصل را هم بریزیم. مثل به، کدوحلوایی، شلغم، کدو سبز، یا پوره کدوحلوایی و پوره هویج. طیف وسیعی از افراد می‌توانند این سوپ‌ها را بخورند. از سالمند گرفته تا کودک. اگر فردی دیابت داشته باشد، نمی‌تواند زیاد کدو حلوایی بخورد. چون قند بالایی دارد ولی کدو سبز، هویج و سبزیجات سبز را راحت می‌تواند بخورد.
لازم نیست همه سبزیجات را در یک وعده در سوپ بریزید. هر بار فقط چند سبزی را داخل سوپ بریزید و مصرف کنید. چغندر یا لبو هم آنتی‌اکسیدان بسیار بالایی دارد. البته قندش هم خیلی بالا است و فردی که دیابت دارد، نباید زیاد مصرف کند. لبو را به جای این که خالی و به تنهایی بخورید، می‌توانید داخل سوپ بریزید که به دلیل وجود سایر سبزیجات، فیبر بالایی دارد.
آبمیوه‌ها
بیشتر بچه‌ها خیلی از سوپ و پوره خوش‌شان نمی‌آید. برای آنها می‌توان آبمیوه‌های مفید را در نظر گرفت. مثل آب انار، آب سیب، ترکیب آب سیب و آب مرکبات، آب لیموشیرین و آب پرتقال. الان فصل انار است و مصرف آب انار بسیار توصیه می‌شود. فقط کسانی که سن بالایی دارند یا نقاهت دارند یا کودک هستند، یا کلا بدن‌شان کمی ضعیف است، توصیه می‌شود آب انار شیرین یا ملس مصرف کنند و آب انار ترش نخورند. ترکیب آب سیب و آب زرشک هم برای روزهای آلوده توصیه می‌شود. این نوشیدنی مثل آب انار یک نوع پادزهر است و کبد را پاکسازی می‌کند و می‌تواند مقاومت بدن را بیشتر کند. برای این آبمیوه توصیه می‌شود که یک‌چهارم لیوان آب زرشک باشد و بقیه‌اش آب سیب.
مغزها
مصرف انواع مغزها در روزهای آلودگی هوا خیلی توصیه می‌شوند. از میان مغزها بادام درختی خیلی مفید است. چون رطوبت خوبی به بدن می‌دهد و سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند. بادام درختی و مویز در طب سنتی جزو تنقلات توصیه‌شده‌ی خیلی خوب و مفید هستند. بقیه مغزها هم خوبند اما گران هستند و نمی‌توان به همه افراد تجویز یا توصیه کرد.
بیشتر بخوانید؛
بخور دادن
ما بخور دادن را بیشتر از مصرف دمنوش توصیه می‌کنیم. چون فواید بسیار زیادی دارد. بخور با ترکیبات گیاهی مختلف یا بخور با آب خالی هردو مفیدند. بخور چون رطوبت مویرگ‌های تنفسی را تامین می‌کند و نمی‌گذارد که ترشحات این مویرگ‌ها خشک و غلیظ شود و حرکت مویرگ‌ها را حفظ می‌کند، در روزهای آلودگی هوا بسیار کمک‌کننده است. درواقع باعث می‌شود که مویرگ‌ها در کل مسیر تنفسی، جلوی آلاینده‌ها را بگیرند تا آلاینده‌های کمتری پایین برود و به سطح ریه‌ها برسد. حتی آب خالی و ساده و حتی در قابلمه. لازم نیست حتما دستگاه بخور بخرید. چون همه توانایی خرید دستگاه بخور را ندارند.
همان طور که گفتم، بخور با آب خالی هم فایده دارد اما اگر با گیاهان مختلف ترکیب بشود، قطعا خاصیتش بیشتر می‌شود. مثلا ترکیب آب با مرزنجوش، یا آویشن، اسطوخودوس، بابونه، ختمی و پنیرک که اغلب در خانه‌ها موجودند و اثرات ضد میکروبی بسیار خوبی دارند. اینها بسیار ترکیبات خوبی هستند. چون حالت موکولیتیک (خلط‌آور) دارند و مجاری تنفسی را پاکیزه نگه می‌دارند.
الان آلودگی هوا با شیوع ویروس‌های تنفسی هم‌زمان شده و بخور می‌تواند برای تسکین این بیماری‌ها هم مفید باشد. رایحه‌درمانی تقویت می‌کند و بخور پاکسازی می‌کند. شما می‌توانید زمانی که دارید حتی برنج دم می‌کنید، سر خود را روی قابلمه بگیرید و با بخار آب برنج بخور کنید.
دمنوش و نوشیدنی
از میان همه دمنوش‌ها و نوشیدنی‌ها چیزی که برای روزهای آلوده خیلی توصیه می‌شود، شربت عسل و لیموترش است که ترکیبی از آب جوش، کمی عسل و لیموترش است. این ترکیب، خاصیت شستشودهنده دارد و در مسیرهای گوارشی تمام ترشحات و مواد غلیظ و موارد بلغمی را پاک می‌کند تا پرزها بتوانند بهتر عمل کنند. این ترکیب نباید ترش باشد و بهتر است ملس باشد و خوب است که داغ و جرعه‌جرعه نوشیده شود.
چای سیاه تازه‌دم هم خوب است اما به جای چای می‌توان چای به دم کرد. حتی می‌توان در چای‌ها ترکیبات مختلفی را به عنوان مصلح استفاده کرد. البته خیلی‌ها این کار را می‌کنند. مثلا پوست خشک پرتقال را می‌توان داخل چای ریخت و چای را با پوست پرتقال دم کرد. یا به را می‌شود دم کرد. اینها سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کنند.