میلگردها نقش مهمی در افزایش استحکام سازه‌ها دارند و به دو نوع سبک و سنگین تقسیم می‌شوند. میلگرد سبک وزن کمتر و انعطاف‌پذیری بالاتری دارد و در پروژه‌های کوچک و بخش‌های غیرباربر کاربرد دارد، در حالی که میلگرد سنگین با وزن و استحکام بیشتر، مناسب فونداسیون، ستون‌ها و سازه‌های بزرگ است. تفاوت این دو در وزن، سایز، نوع آج، کاربرد، فرآیند تولید و قیمت است. انتخاب بین آنها بستگی به نیاز پروژه و محاسبات فنی دارد. شناخت این تفاوت‌ها به خریداران در انتخاب میلگرد مناسب کمک می‌کند.
به گزارش اخبار ساختمان، میلگردها به عنوان یکی از مهم‌ترین مقاطع فولادی در صنعت ساختمان‌سازی، نقشی حیاتی در افزایش استحکام و مقاومت سازه‌ها ایفا می‌کنند. این مقاطع دایره‌ای شکل، بر اساس وزن خود به دو دسته اصلی میلگرد سبک و میلگرد سنگین تقسیم می‌شوند. شناخت تفاوت‌های این دو نوع میلگرد برای فعالان حوزه ساخت‌وساز و خریداران اهمیت زیادی دارد. این تفاوت‌ها تنها به قیمت محدود نمی‌شود و شامل مشخصات، کاربردها، وزن، میزان استحکام، فرآیند ساخت و نحوه تشخیص آنها می‌شود.
|
ویژگی‌ها |
میلگرد سبک |
میلگرد سنگین |
|---|---|---|
|
تعریف |
وزن کمتر از حد استاندارد (بر اساس جدول اشتال و تلرانس ISIRI 3132) |
وزن بیشتر یا در بالاترین بازه استاندارد جدول اشتال |
|
ابعاد معمول |
۵.۵ تا ۱۲ میلی‌متر |
۱۶ تا ۳۲ میلی‌متر (برخی منابع تا ۴۰ میلی‌متر) |
|
گروه استاندارد (GOST) |
A1 (ساده)، A2 (آجدار با آج مارپیچی) |
A3 و A4 (آجدار با آج جناغی یا مرکب) |
|
کیفیت و تولید |
در صورت رعایت استاندارد و استفاده از فناوری روز، کیفیت خوب دارد؛ اما اگر بیش‌ازحد سبک باشد، ممکن است مقاومت کافی نداشته باشد |
فرآیند تولید ساده‌تر، قالب‌های بزرگ‌تر، مقاومت و استحکام بالا |
|
قابلیت خم‌کاری |
بالا؛ مناسب برای عملیات خم‌کاری و انعطاف‌پذیر |
کمتر از میلگرد سبک؛ عمدتاً برای استحکام طراحی شده |
|
کاربرد اصلی |
پروژه‌های سبک، دیوارهای سبک، اجزای تزیینی، سازه‌های داخلی و نما، تقویت غیرسازه‌ای |
سازه‌های بتنی سنگین، فونداسیون، ستون‌های باربر، پل‌ها، دیوار حائل، برج‌ها |
|
محدودیت‌ها |
استفاده محدود در بتن به دلیل کاهش مقاومت و چسبندگی در صورت سبک بودن بیش‌ازحد |
مناسب برای استفاده در بتن و بخش‌هایی با باربری بالا |
|
مقاومت در برابر نیروهای جانبی |
در صورت سبکی بیش‌ازحد پایین است |
بالا؛ مناسب برای تحمل بارهای سنگین |
میلگرد سبک چیست؟
میلگرد سبک به میلگردهایی گفته می‌شود که وزن آنها کمتر از حد استاندارد تعیین‌شده در جدول اشتال (جدول جهانی برای تولید میلگردهای استاندارد) باشد. البته، میزان سبکی باید بر اساس یک استاندارد مشخص تعیین شود. در استاندارد ملی ISIRI 3132 نیز یک تلرانس مثبت و منفی برای وزن میلگرد در نظر گرفته شده که مبنای تعیین سبکی میلگرد قرار می‌گیرد.
میلگردهای سبک معمولاً در سایزهای ۸، ۱۰ و ۱۲ میلی‌متر تولید می‌شوند. همچنین، میلگردهای آجدار کلاف که در سایز ۵.۵ تا ۱۲ میلی‌متر تولید می‌شوند، در دسته میلگردهای سبک قرار می‌گیرند، زیرا میلگردهای با سایز بزرگ‌تر و وزن بیشتر قابلیت انعطاف‌پذیری برای تولید به صورت کلاف را ندارند. بر اساس استاندارد قدیمی روسی GOST، میلگردهای سبک در دو گروه A۱ (ساده) و A۲ (آجدار با آج ساده مارپیچی) قرار می‌گیرند.
کاربردهای میلگرد سبک
اصلی‌ترین کاربرد میلگردهای سبک، با توجه به قابلیت خم‌کاری و انعطاف‌پذیری بالای آنها، در بخش‌هایی از سازه است که نیاز به عملیات خم‌کاری وجود دارد. همچنین از آنها به عنوان تقویت‌کننده آهن و ساخت حفاظ سازه‌های مختلف استفاده می‌شود. در سازه‌های بتنی، به دلیل شکنندگی احتمالی در صورت پایین بودن وزن از حد استاندارد، استفاده از میلگردهای سبک در بتن توصیه نمی‌شود. میلگردهای سبک در سازه‌ها و پروژه‌هایی با نیاز به باربری کمتر کاربرد دارند، مانند دیوارهای بتنی سبک، قطعات تزیینی، سازه‌های داخلی و نماهای معماری، و پروژه‌های کوچک خانگی و تجاری.
میلگرد سنگین چیست؟
میلگرد سنگین به میلگردهایی گفته می‌شود که وزن آنها از حد استاندارد سنگین‌تر است و پهنای بیشتری دارند. به بیان دیگر، وزن آنها به بخش‌های بالایی بازه وزنی استاندارد موجود در جدول اشتال نزدیک‌تر است.
میلگردهای سنگین معمولاً در سایزهای ۱۶ تا ۳۲ میلی‌متر تولید می‌شوند (برخی منابع سایز ۱۶ تا ۴۰ را نیز ذکر می‌کنند). از بین آنها، میلگرد سایز ۳۲ نسبت به بقیه پرکاربردتر است. تمام میلگردهای سنگین طبق استاندارد روسی GOST در گروه‌های A۳ و A۴ به صورت آجدار تولید می‌شوند. آج میلگردهای سنگین معمولاً جناغی یا مرکب (دوکی شکل) است. به دلیل داشتن آج‌های پیچیده‌تر، وزن بالاتری دارند.
کاربردهای میلگرد سنگین
از میلگردهای سنگین بیشتر در پروژه‌های بتن‌سازی در صنعت ساختمان‌سازی استفاده می‌شود. آنها برای استفاده در سازه‌هایی که به مقاومت و استحکام بالایی نیازمند هستند، طراحی و تولید شده‌اند.
به طور کلی، از میلگرد سنگین آجدار می‌توان در تمامی کاربردهای حوزه ساخت‌وساز استفاده کرد. بهترین کاربرد آن در افزایش مقاومت کششی بتن و کل سازه است. بنابراین، در قسمت‌هایی از سازه که متحمل فشار بالایی هستند، این میلگرد بهترین کاربرد را دارد. از میلگرد سنگین در ساختمان‌هایی که نیاز به تحمل بار زیادی دارند، استفاده می‌شود. کاربردهای این میلگرد شامل فونداسیون‌ها و ستون‌های باربر، پل‌ها و سازه‌های سنگین، تونل‌ها و دیوارهای حائل، و سازه‌های بتنی در برج‌ها و ساختمان‌های مرتفع است.
تفاوت‌های کلیدی میلگرد سبک و سنگین
تفاوت میلگرد سبک و سنگین در چندین جنبه کلیدی قابل بررسی است:
1. وزن و قطر: اصلی‌ترین تفاوت این دو نوع میلگرد در وزن و قطر آن‌هاست. میلگردهای سبک وزن و قطر کمتری دارند (معمولاً ۸ تا ۱۲ میلی‌متر شاخه‌ای و ۵.۵ تا ۱۲ میلی‌متر کلاف)، در حالی که میلگردهای سنگین وزن و قطر بیشتری دارند (معمولاً ۱۶ تا ۳۲ میلی‌متر). هرچه وزن میلگرد بیشتر باشد، سایز و ضخامت آن نیز افزایش می‌یابد.
2. استحکام و مقاومت: میلگردهای سنگین به دلیل وزن و قطر بیشتر، استحکام و مقاومت بالاتری نسبت به میلگردهای سبک دارند. میلگردهای سبک با وزن کمتر، استحکام کمتری دارند. این تفاوت در استحکام به کاربردهای متفاوت آنها مرتبط است.
3. کاربردها: میلگردهای سبک بیشتر در کاربردهایی که نیاز به خم‌کاری دارند و به عنوان تقویت‌کننده و حفاظ استفاده می‌شوند، در حالی که میلگردهای سنگین برای سازه‌هایی با نیاز به مقاومت و استحکام بالا و در بخش‌های باربر سازه مانند فونداسیون و ستون‌ها استفاده می‌شوند.
4. انعطاف‌پذیری و شکنندگی: میلگردهای سبک انعطاف‌پذیری بالاتری دارند و برای خم‌کاری مناسب‌اند. میلگردهای سنگین به دلیل کربن بیشتر، اغلب شکننده‌تر هستند و برای خم‌کاری مناسب نیستند. قابلیت تولید به صورت کلاف تنها در میلگردهای سبک وجود دارد.
5. فرآیند تولید: فرآیند تولید میلگردهای سبک پیچیده‌تر و نیازمند دقت بیشتر است و از قالب‌های کوچک‌تر استفاده می‌شود. فرآیند تولید میلگردهای سنگین ساده‌تر و از قالب‌های بزرگ‌تر استفاده می‌شود.
6. استاندارد و گرید: طبق استاندارد GOST، میلگردهای سبک در گریدهای A1 و A2 قرار می‌گیرند و میلگردهای سنگین در گریدهای A3 و A4. استاندارد ملی ISIRI 3132 نیز برای تولید میلگرد در ایران استفاده می‌شود.
7. قیمت: معمولاً قیمت میلگرد سبک به ازای هر کیلوگرم گران‌تر از میلگرد سنگین است. دلیل این امر پیچیدگی بیشتر فرآیند تولید، کیفیت بالاتر (در صورت تولید استاندارد) و تعداد کمتر تولیدکنندگان میلگرد سبک است. همچنین، در هر بندیل به تعداد بیشتری شاخه میلگرد سبک نیاز است و خریداران تعداد بیشتری شاخه دریافت می‌کنند و مبلغ بیشتری می‌پردازند. البته، در فروش شاخه‌ای، به دلیل وزن بیشتر هر شاخه، قیمت یک شاخه میلگرد سنگین بالاتر خواهد بود. جهت مشاهده قیمت انواع میلگرد های سبک و سنگین میتوانید به صفحه لیست قیمت میلگرد سایت آهن میثاق مراجعه کنید.
نحوه تشخیص میلگرد سبک و سنگین
|
پارامتر تشخیص |
میلگرد سبک |
میلگرد سنگین |
|---|---|---|
|
وزن |
کمتر از حد استاندارد (بر اساس جدول اشتال) |
نزدیک به یا بیشتر از حد بالای استاندارد |
|
نوع آج |
آج مارپیچ (گرید A2) |
آج جناغی یا مرکب (گرید A3 و A4) |
|
قابلیت تولید به صورت کلاف |
دارد (در سایزهای پایین، به دلیل انعطاف‌پذیری بالا) |
ندارد (به دلیل قطر و وزن بالا و انعطاف‌پذیری کم) |
|
سایز رایج میلگرد شاخه‌ای |
۸، ۱۰، ۱۲ میلی‌متر |
۱۴ تا ۳۲ میلی‌متر |
|
تشخیص در گریدهای A3 و A4 |
فقط با بررسی وزن ممکن است |
— |
کارخانه‌های تولید کننده میلگرد سبک و سنگین در ایران
تعداد کارخانه‌های تولیدکننده میلگرد سنگین در ایران بیشتر از میلگرد سبک است، به دلیل ساده‌تر بودن فرآیند تولید آن.
تولیدکنندگان معتبر میلگرد سبک در ایران عبارتند از:
* کارخانه ظفر بناب
* کارخانه راد در همدان
* کارخانه آناهیتا در گیلان
* کارخانه نورد در گیلان و شهر حسن‌رود
* کارخانه سیرجان حدید جنوب
* فولاد کیان فولاد ابهر
* فولاد اروند
تولیدکنندگان معتبر میلگرد سنگین در ایران عبارتند از:
* کارخانه ذوب‌آهن در اصفهان
* کارخانه فولاد در میانه
* کارخانه سیادن در ابهر
* کارخانه فولاد خراسان در نیشابور
* کارخانه کویر در کاشان
* جهان فولاد سیرجان
کدام نوع میلگرد بهتر است: سبک یا سنگین؟
برای پروژه‌های سبک یا بخش‌های غیرباربر، میلگرد سبک گزینه مناسبی است. اما برای پروژه‌های بزرگ و سنگین که نیاز به استحکام و پایداری بالا دارند، استفاده از میلگرد سنگین ضروری است. توجه به استانداردها و سازگاری میلگرد با استانداردهای ملی و بین‌المللی نیز در انتخاب بسیار مهم است. گاهی اوقات، با توجه به الزامات فنی و اقتصادی پروژه، خرید میلگرد سبک استاندارد ممکن است به‌صرفه‌تر باشد.
«بر اساس گزارش انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران (ISPA)، در سال ۱۴۰۲ مجموع تولید میلگرد کشور بیش از ۸ میلیون تن بوده است که از این مقدار، حدود ۶۰ درصد مربوط به میلگردهای سنگین (سایز ۱۴ به بالا) و ۴۰ درصد مربوط به میلگردهای سبک بوده است. این آمار نشان می‌دهد که تقاضا برای میلگرد سنگین در پروژه‌های عمرانی و ساختمانی کشور سهم بیشتری دارد«.
منبع: گزارش عملکرد سالانه انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، سال ۱۴۰۲
جمع‌بندی
میلگردهای سبک و سنگین تفاوت‌های اساسی در وزن، سایز، استحکام، کاربرد، فرآیند تولید و قیمت دارند. میلگرد سبک وزن کمتری دارد و برای کاربردهایی مانند خم‌کاری، تقویت و حفاظ مناسب است. میلگرد سنگین وزن و استحکام بالاتری دارد و برای سازه‌های بزرگ و باربر مانند فونداسیون و ستون‌ها استفاده می‌شود. انتخاب بین این دو نوع میلگرد کاملاً بستگی به نیازها و محاسبات طراحی پروژه دارد. آگاهی از این تفاوت‌ها به خریداران کمک می‌کند تا مناسب‌ترین میلگرد را بر اساس نیاز خود انتخاب کنند.
source