به گزارش اخبار ساختمان، در فرآیند ساخت و ساز واحدهای مسکونی باید مراحل قانونی مختلفی طی شود و مجوزهای مربوطه برای این انجام این فرایند اخذ شود تا از این طریق این پروژه ها بتواند برای بهره برداری مورد استفاده قرار بگیرد و خریداران این واحدهای مسکونی باید به نحوی از مراحل طی شده برای ساخت یک واحد مسکونی مطلع شوند.

در سال های گذشته، دغدغه های موجود درباره ایمنی، کیفیت ساخت و ساز و شفافیت معاملات ملکی و… افزایش یافته است که این موضوع در نهایت به صدور شناسنامه فنی و ملکی ساختمان منتهی شد. این سند که به عنوان شناسنامه هویتی هر ساختمان محسوب می شود، حاوی اطلاعات مختلفی درباره مشخصات فنی، مصالح و نهاده های به کاررفته در بنا، ناظران و مجریان پروژه، وضعیت تأسیسات و جزئیات مراحل ساخت است.

با وجود آنکه سالهاست بر اساس قانون صدور این شناسنامه برای پروژه ها الزامی شده است، اما متاسفانه اجرای آن همواره با چالش هایی همراه بوده و شاهد هستیم که این قانون تاکنون به صورت کامل عملیاتی نشده است و همچنان این موضوع به عنوان یک حلقه مفقوده در زنجیره ساخت و ساز ایمن و اصولی شناخته می شود. این در حالی است که با افزایش آگاهی عمومی نسبت به این موضوع مطالبه گری عمومی در این باره نیز افزایش یافته است و توجه مردم و متقاضیان بخش مسکن به نقش شناسنامه فنی و ملکی در ارتقای کیفیت ساخت و ساز و امنیت ساکنان جلب شده است. در این مقاله، به بررسی ضرورت ها، موانع اجرایی، پیامدهای غفلت از صدور این سند مهم و راهکارهای توسعه و نهادینه سازی آن در نظام ساخت و ساز کشور خواهیم پرداخت.

شناسنامه فنی و ملکی ساختمان چیست؟

شناسنامه فنی و ملکی ساختمان سندی است كه حاوی اطلاعات فنی و ملكی ساختمان بوده و در واقع نوعی مستندسازی از جزئی ترین بخش های ساخت و ساز و روش رعایت مقررات ملی ساختمان و ضوابط شهری در یک روند کلی اجرای یک پروژه ساختمانی است.

در شناسنامه فنی و ملکی ساختمان تمامی اطلاعات مربوط به بخش معماری، سیستم سازه ای، برق، فاضلاب و آب رسانی و تمامی اطلاعات در زمینه فنی و اجرایی مطرح شده است. همه افرادی که در ساخت و اجرای ساختمان نقش داشته اند (از طراحی و اجرا تا نظارت) به صورت کامل در شناسنامه فنی و ملکی ساختمان ذکر می شوند و به نوعی جمیع این اطلاعات باعث شده است تا یک شناسنامه فنی و ملکی با کیفیت نقشی مهم در بحث قیمت گذاری ساختمان ها داشته باشد.

سازمان های نظام مهندسی ساختمان در استان ها به عنوان مرجع صادرکننده این سند شناخته می شوند و این سازمان ها وظیفه دارند تا به درخواست مجریان پروژه های ساختمانی برای صدور این سند اقدام کنند البته صدور این شناسنامه هزینه هایی را دارد که تعرفه آن با پیشنهاد سالانه شورای مرکزی سازمان نظام مهندسی و تصویب نهایی وزارت راه و شهرسازی (در قالب ماده (37) قانون نظام مهندسی و كنترل ساختمان) تعیین می شود.

علت اهمیت شناسنامه فنی و ملکی ساختمان این است که اغلب افراد برای خرید یک ملک در هنگام بازدید از آن بر اساس قیمت، نقشه و طراحی یا نمای ساختمان اقدام به انتخاب و خرید ملک می کنند، اما این در حالی است که نسبت به نحوه ساخت، مصالح به کار رفته در بنا و سایر اطلاعات ملکی که در ظاهر قابل دیدن نیست ولی دارای اهمیت است، بی اطلاع هستند.

این در حالیست که اطلاعات بسیار مهمی وجود دارند مانند نوع مالکیت و کاربری ساختمان، معماری و ویژگی های دیوارها و نازک کاری در نما، مشخصات فنی ملک و… که در ظاهر قابل تشخیص نیست اما در تامین ایمنی ساکنین و تعیین قیمت نهایی ملک اهمیت بسیاری دارد و این مشخصات و اطلاعات از طریق این سند می تواند در اختیار بهره برداران پروژه قرار بگیرد.

شناسنامه فنی و شناسنامه فنی و ملکی ساختمان چه تفاوت هایی با یکدیگر دارند؟

بسیاری از افراد به اشتباه این دو سند را با هم یکسان می دانند اما در عمل این دو با هم تفاوت هایی دارند. در واقع، صدور شنا‌سنامه فنی ساختمان از سال ۹۵ شروع شده است و برخلاف شناسنامه فنی و ملکی برای دریافت شناسنامه فنی ساختمان اجباری نیست و صدور آن نیز هزینه ای ندارد.

صدور شناسنامه فنی ساختمان به درخواست سازندگان بنا انجام می شود و معمولاً ناظر به فرایند پیش فروش ساختمان است و سازنده ای که قصد دریافت آن را دارد، می تواند پس از صدور پروانه ساخت، برگه شناسنامه فنی را نیز از شهرداری مطالبه کرده و آن را تکمیل کند همچنین باید به این نکته اشاره شود که لازم به ذکر است که این سند برای هر واحد به صورت جداگانه صادر خواهد شد.

همانطور که اشاره شد در بسیاری از مواقع شناسنامه فنی ساختمان از نظر عنوان با شناسنامه فنی و ملکی ساختمان سوءتفاهم هایی ایجاد شده است و گاها با یکدیگر اشتباه گرفته می شوند اما قطعا این دو از نظر تفاوت در زمان صادر شدن سند، تفاوت در محتوا و اطلاعات موجود در سند و همچنین تفاوت در مرجع صادرکننده دارای تفاوت هایی هستند که آنها را از یکدیگر متمایز می کند.

جمع بندی

به طور کلی در اسناد مربوط به ساختمان دو سند تحت عناوین شنا‌سنامه فنی و ملکی ساختمان و شناسنامه فنی ساختمان موجود است که این دو شناسنامه علی رغم شباهت در عنوان اما هم تفاوت هایی با هم دارند از جمله اینکه کاربرد اصلی شنا‌سنامه فنی ساختمان، انجام و تسهیل پیگیری های حقوقی بین خریدار و فروشنده در پروژه های پیش فروش شده است؛ پس از اتمام کار ساخت و تحویل واحد خریداری شده به خریدار، خریدار می تواند این سند را با ساختمان ساخته شده انطباق دهد و اگر مغایرتی وجود داشته باشد، از طریق فرآیند های قانونی آن را پیگیری کند.

اما اگر فردی بخواهد ساختمانی را بخرد یا اقدام به ایجاد تغییراتی در آن کند باید در مورد مشخصات فنی ساختمان اطلاعات کاملی داشته باشد که برای دستیابی به این اطلاعات لازم است تا از مشخصات موجود در شناسنامه فنی و ملکی ساختمان کمک بگیرد. الزام به دریافت شنا‌سنامه فنی و ملکی ساختمان در مبحث دوم مقررات ملی ساختمان (نظامات اداری) عنوان شده است. با افزایش تعهد و نظارت در جامعه مهندسی می توان در این زمینه فرهنگ سازی های لازم را انجام داد و در جهت افزیش کیفیت ساخت و سازها حرکت کنیم.