بازسازی مناطق آسیب‌دیده از جنگ اخیر وارد مرحله‌ای حساس شده است؛ مرحله‌ای که برخی مدل‌های مالی پیشنهادشده برای تامین هزینه‌ها، نگرانی‌های جدی را در میان کارشناسان و فعالان حوزه عمران و شهرسازی ایجاد کرده است. در این خصوص سید امیرحسین گرکانی، عضو شورای مرکزی بنیاد مسکن معتقد است مدل پیشنهادی شهرداری برای بازسازی، مورد تایید نیست. وی تاکید کرد: در شرایط کنونی یا دیر تصمیم می‌گیریم، یا بد تصمیم می‌گیریم، یا اصلا بی‌تصمیم می‌مانیم و این شرایط، نارضایتی گسترده‌ای به دنبال داشته است.
در همین رابطه، سید امیرحسین گرکانی، عضو شورای مرکزی بنیاد مسکن در نشست رویکردهای بازسازی پساجنگ، با انتقاد از طرح‌های مبتنی بر فروش تراکم ساختمانی برای تامین مالی بازسازی، این رویکرد را «بدعتی خطرناک» خواند و نسبت به تکرار اشتباهات گذشته هشدار داد. به گفته او، تجربه‌های موفق بازسازی در کشور نشان داده‌اند که محور اصلی این فرآیند باید مردم و مشارکت اجتماعی آن‌ها باشند و نه صرفا معاملات اقتصادی شهری.
نقش دولت؛ بی‌جایگزین در مدیریت بازسازی
گرگانی تاکید کرد: طبق قوانین داخلی و اسناد بین‌المللی، دولت مسئول اصلی مدیریت بحران و بازسازی است و سایر بخش‌ها مانند بخش خصوصی و خیریه‌ها می‌توانند در کنار دولت نقش حمایتی داشته باشند اما نمی‌توانند جایگزین آن شوند. وی با اشاره به تعلل در تصمیم‌گیری‌های اخیر در سطح ملی گفت: در زلزله کرمانشاه تنها سه روز پس از حادثه، مصوبه دولت برای بازسازی صادر شد، اما این بار با وجود گذشت بیش از دو هفته از جنگ، هنوز سازوکار مدیریت بازسازی به طور کامل تعیین نشده است.
این عضو شورای مرکزی بنیاد مسکن با اشاره به اینکه دیروز رضایی، رییس کمیسیون عمران مجلس به این موضوع گلایه داشت، گفت: این تاخیر در تصمیم‌گیری، یعنی بحران مدیریتی. مردم نیز از این وضعیت گلایه‌مند هستند. اگرچه در جلسه هیئت دولت این موضوع مشخص شد و در توییت خانم مهاجرانی هم منتشر شد، اما در جلسات بعدی مسیر تصمیم‌گیری تغییر کرد.
نقد به مدل شهرداری و هشدار نسبت به پیامدهای آن
وی در ادامه بیان کرد: در روزهای جنگ تحمیلی 12 روزه رژیم صهیونسیتی که برخی تهران را ترک می‌کردند، همکاران ما از استان‌های معین مثل تبریز، گلستان و اصفهان کنار مردم ایستادند، ستادها را مستقر و کار کارشناسی را شروع کردند.
گرکانی تاکید کرد: مدل پیشنهادی شهرداری برای بازسازی، مورد تایید نیست. به عنوان کارشناسان، باید بدون لکنت، اشتباه بودن چنین تصمیماتی را اعلام کنیم و با کمک رسانه‌ها، آن را به گوش رییس‌جمهور محترم برسانیم. این تصمیم، تصمیم نادرستی است. اگر بازسازی صرفا به شهرداری‌ها و پیمانکاران واگذار شود، منافع عمومی مردم قربانی منافع اقتصادی خواهد شد. او با بیان اینکه فروش تراکم خلاف قانون است و نمی‌توان از این راه برای جبران خسارت‌ها هزینه کرد، تصریح کرد: این کار نه تنها خلاف مقررات است بلکه تجربه موفقی هم در کشور نداشته است.
وی افزود: حتی اگر دولت چنین مجوزی صادر کند، شورای شهر به عنوان نماینده مردم وظیفه دارد از حقوق شهروندان دفاع کند و اجازه ندهد منافع عمومی قربانی تصمیمات مالی کوتاه‌مدت شود. پیمانکار نمی‌تواند طرف حساب مردم باشد، این منابع، پول مباح و حلالی نیست که صرف جبران خسارت شود. تراکم‌فروشی خلاف قانون است، جرم است و نمی‌توان با این بهانه، منابع اندک (که شاید به اندازه هزینه چند موشک هم نباشد) را صرف کرد.
وی تصریح کرد: اطمینان دارم آقای رئیس‌جمهور و هیئت دولت نیت خیر دارند و می‌خواهند از همه ظرفیت‌ها استفاده کنند اما ما کارشناسان باید با صراحت بگوییم: نباید با روکش قانونی، تصمیمی نادرست را توجیه کرد. این کار، یک بدعت خطرناک است و اگر پذیرفته شود، فردا که زلزله‌ای در تهران بیاید، باید کل تهران را بفروشیم؟ یعنی چون نتوانستیم تامین مالی کنیم یا نتوانستیم مفهوم بازسازی را جا بیندازیم، باید به بنگاه‌های اقتصادی میدان دهیم؟
بازسازی؛ بازگرداندن زندگی به شهرها، نه صرفاً ساخت‌وساز
این کارشناس با یادآوری تجارب گذشته همچون بازسازی بم و مناطق جنگی کشور گفت: بازسازی، ساختمان‌سازی نیست، فرآیندی اجتماعی است که باید با حضور و اراده مردم انجام شود. بازسازی یعنی زنده‌سازی، یعنی مشارکت اجتماعی. اگر مردم کنار ما نباشند، هر بازسازی‌ای شکست خواهد خورد. نباید اجازه دهیم که این همه تجربه و سوابق ارزشمند در بازسازی بحران‌ها در کشور، از بین برود. در بم، بازسازی با مردم انجام شد؛ نه با اعانه، بلکه با کمک‌های ویژه‌ای که دولت به مردم می‌داد و آن‌ها با سلیقه و اختیار خودشان هزینه می‌کردند. شهرداری‌ها باید مثل گذشته در کنار فرآیند بازسازی باشند، برای تسهیل و تسریع، نه اینکه جایگزین مردم و دولت شوند.
گرگانی در پایان تاکید کرد: پول بازسازی متعلق به خود مردم است، نه پیمانکار. بازسازی فقط زمانی موفق خواهد بود که مردم در محوریت تصمیم‌گیری و اجرا باشند. با وجود پیمانکار، اگر بازسازی اشتباه مدیریت شود، مردم آسیب‌دیده باید درگیر قراردادها، اختلافات با پیمانکار و تصمیمات بی‌ریشه شوند.
source