خیابان ولیعصر امروز تنها یک مسیر رفت‌وآمد نیست؛ این خیابان ۱۸ کیلومتری، از میدان راه‌آهن تا میدان تجریش، خاطره مشترک چند نسل تهرانی‌هاست. خیابانی که درختان چنار قدبرافراشته‌اش، نماد زندگی و پایداری شهر بودند، اما آمارها روایت دیگری دارند؛ روایت از ۶۰هزار درختی که کاشته شدند و حالا تنها چند هزار اصله از آن‌ها باقی مانده است.
تولد خیابانی به دستور رضاشاه
داستان خیابان ولیعصر به سال ۱۳۰۰ بازمی‌گردد؛ زمانی که رضاشاه که هنوز وزیر جنگ بود، تصمیم گرفت کاخی در سعدآباد را به کاخ مرمر در مرکز تهران پیوند دهد. او دستور ساخت جاده‌ای ویژه صادر کرد که بعدها به «جاده مخصوص پهلوی» شهرت یافت.
در همان سال، عملیات درخت‌کاری و احداث نهرهای آبیاری آغاز شد. عبدالله مستوفی در کتاب «شرح زندگانی من یا تاریخ اجتماعی و اداری دوره قاجاریه» نوشته است که در این مسیر طولانی، به فاصله هر دو متر یک چنار و میان آن‌ها بوته‌های گل سرخ کاشته شد؛ تخمینی که تعداد درختان را بین ۱۸ تا ۲۴ هزار اصله نشان می‌دهد.
از سنگفرش تا آسفالت
در سال ۱۳۰۷ «بلدیه تهران» خیابان پهلوی بالا را سنگفرش کرد. دو سال بعد، مجلس شورای ملی قانونی برای توسعه خیابان‌های پایتخت تصویب کرد و این مسیر برای نخستین بار قیرریزی شد. سرانجام در سال ۱۳۱۱، هم‌زمان با آسفالت شدن خیابان‌های مهمی چون لاله‌زار و باب همایون، خیابان ولیعصر هم جامه آسفالت پوشید.
نکته جالب این که بر اساس گزارش‌ها، برای حفظ حیات درختان در سال ۱۳۱۹ پای چنارها را تا عمق یک و نیم متر گودبرداری کرده و با کود پر کردند. همچنین استخری میان محمودیه و تجریش برای ذخیره آب این درختان ساخته شد، اما وقایع شهریور ۱۳۲۰ این طرح را نیمه‌کاره گذاشت.
تغییر نام‌ها، ثبات هویت
خیابان ولیعصر در گذر زمان بارها تغییر نام داده است؛ «جاده مخصوص پهلوی»، «خیابان پهلوی» و پس از انقلاب «خیابان مصدق». سرانجام از سال ۱۳۶۰، این شریان شمالی ــ جنوبی تهران با نام «ولیعصر» شناخته شد؛ نامی که امروز با هویت شهری گره خورده است.
از لایف تا امروز؛ تصویر شهری که تغییر کرد
مجله آمریکایی لایف در سال‌های ابتدایی ساخت خیابان، تصویری منتشر کرد که چنارهای تازه‌کاشته‌شده را در حاشیه مسیری خالی نشان می‌داد. در آن قاب تاریخی، جز هتل استقلال (هیلتون سابق) هیچ ساختمانی خودنمایی نمی‌کرد. حالا اما این خیابان، به یکی از پرتراکم‌ترین و پررفت‌وآمدترین محورهای تهران بدل شده است.
واقعیتی تلخ؛ کاهش درختان ولیعصر
آمارها هشداردهنده‌اند: در دهه ۱۳۱۰ حدود ۳۰ هزار درخت در این مسیر سبز شدند، اما تا سال ۱۳۸۱ تنها ۱۱هزار و ۵۰۰ اصله باقی مانده بود. ۹ سال بعد، این عدد به کمی بیش از ۸ هزار اصله رسید. امروز نیز بسیاری از همین درختان خشک شده‌اند و خیابان ولیعصر با همه شکوه تاریخی‌اش، در خطر از دست‌دادن روح سبز خود است.
source