در حالی‌که وزارت نیرو این روزها توسعه نیروگاه‌های خورشیدی را به‌عنوان «نسخه نهایی» حل بحران برق تبلیغ می‌کند، کارشناسان می‌گویند چنین رویکردی بیشتر به رویافروشی شبیه است تا برنامه‌ای عملی. واقعیت این است که شکاف ۱۰ هزار مگاواتی میان تولید و مصرف برق کشور، تنها با یک فناوری پوشش داده نخواهد شد.
ناترازی ۱۰ هزار مگاواتی؛ خاموشی‌هایی که ادامه دارد
حسین آقامحمدی، کارشناس ارشد حوزه انرژی، با اشاره به توان عملی ۶۵ هزار مگاواتی شبکه برق در برابر تقاضای بیش از ۷۵ هزار مگاواتی تابستان گفت: «این شکاف عامل اصلی خاموشی‌هاست و نمی‌توان آن را با شعار پر کرد. نیروگاه خورشیدی فناوری ارزشمندی است، اما محدودیت‌های زیادی دارد. اگر همه تخم‌مرغ‌ها را در سبد خورشیدی بگذاریم، نتیجه‌اش سرخوردگی خواهد بود.»
محدودیت‌های خورشیدی در ایران
آقامحمدی وابستگی بالای ایران به واردات تجهیزات خورشیدی، راندمان پایین در گرمای شدید، گرد و غبار و رطوبت را از مهم‌ترین چالش‌ها دانست. او توضیح داد: «پنل‌ها در دمای ۲۵ درجه بهترین عملکرد را دارند؛ در گرمای ۴۰ یا ۵۰ درجه کویر ایران راندمان آنها به‌شدت افت می‌کند. برخلاف تبلیغات، کویر همیشه بهترین مکان نیست. مناطقی مثل فارس، کردستان و بخش‌هایی از آذربایجان بازدهی بیشتری دارند.»
چرا حرارتی همچنان ستون اصلی است؟
این کارشناس انرژی با مقایسه نیروگاه‌های حرارتی و خورشیدی افزود: «حرارتی می‌تواند در تمام ساعات شبانه‌روز برق تولید کند، کافی است سوخت داشته باشد. اما خورشیدی فقط چند ساعت بازدهی دارد. هزینه احداث یک مگاوات خورشیدی هم‌تراز حرارتی است، اما بازدهی حرارتی بیشتر است.»
او تاکید کرد: «بهترین سناریو این است که خورشیدی تنها نقش مکمل داشته باشد و ستون اصلی همچنان حرارتی باقی بماند. در غیر این صورت، وعده‌های چند ده هزار مگاواتی تنها ابزار تبلیغاتی خواهند بود.»
امنیت انرژی و لزوم تنوع‌بخشی
حسین خواجه‌پور، استادیار مهندسی انرژی، نیز بر این باور است که آینده صنعت برق ایران نه در انتخاب میان حرارتی یا خورشیدی، بلکه در ترکیبی هوشمندانه از هر دو است. به گفته او: «۹۰ درصد برق کشور از نیروگاه‌های فسیلی تولید می‌شود و این موضوع آسیب‌پذیری جدی ایجاد کرده است. امنیت انرژی بدون تنوع‌بخشی امکان‌پذیر نیست. نیروگاه‌های خورشیدی، بادی، هسته‌ای و حتی هیدروپاور، همگی باید سهمی داشته باشند.»
راهکار: ارتقای حرارتی، توسعه متعادل خورشیدی و مدیریت مصرف
خواجه‌پور پیشنهاد داد تمرکز نخست بر تبدیل نیروگاه‌های گازی به سیکل ترکیبی باشد؛ روشی که بدون مصرف سوخت بیشتر، ظرفیت تولید را افزایش می‌دهد. او همچنین بر مدیریت مصرف تاکید کرد و گفت: «سرمایه‌گذاری بدون اصلاح الگوی مصرف مثل ریختن آب در ظرف سوراخ است. اگر من تصمیم‌گیر بودم، نیمی از منابع را به بهینه‌سازی مصرف اختصاص می‌دادم و نیم دیگر را میان تجدیدپذیرها و ارتقای حرارتی تقسیم می‌کردم.»
جمع‌بندی
بر اساس دیدگاه کارشناسان، هیچ فناوری به‌تنهایی ناجی صنعت برق ایران نخواهد بود. آینده انرژی کشور در «توسعه متوازن» تعریف می‌شود: حفظ حرارتی‌ها به‌عنوان ستون اصلی، توسعه هدفمند خورشیدی در مناطق پربازده، سرمایه‌گذاری در ذخیره‌سازی و مهم‌تر از همه اصلاح الگوی مصرف. تنها با چنین ترکیبی است که می‌توان بحران ناترازی را مهار و امنیت انرژی کشور را تضمین کرد.
source