نشان تجارت – از ابتدای سال، انجمن تولیدکنندگان شیرخشک و داروخانه‌ها نسبت به کمبود شیرخشک و توزیع قطره چکانی آن در بازار هشدار می‌دادند. تولید شیرخشک در کشورمان با وجود مشکلات حل‌نشده‌ای مثل نبود قیمت‌گذاری صحیح، یارانه نامناسب، افزایش هزینه‌ها و به‌صرفه‌نبودن تولید، استهلاک تجهیزات، تورم و… در سال‌های اخبر همچنان ادامه داشت، اما این روز‌ها بحران کمبود شیرخشک به یک معضل جدی تبدیل شده است. دولت برای حل این بحران اقدام به واردات کرده و گفته می‌شود روز ۲۰ مهرماه اولین محموله شیرخشک‌های وارداتی در گمرک ترخیص شده‌اند. با این حال مشکلات کمبود شیرخشک در داروخانه‌ها پابرجاست و خانواده‌ها با مشکل تامین نیاز نوزادان رو به رو هستند.

مراجعه به ۳ داروخانه برای ۲ قوطی شیرخشک!

مایده، مادر ۳۶ ساله‌ای که دارای یک فرزند ۱۱ ماهه است، در داروخانه‌ای محدوده میدان نوبنیاد مشغول خرید شیرخشک است.

او می‌گوید: فرزندم مشکل معده دارد و باید از شیرخشک خارجی استفاده کنم. پیش از این فقط برای فرزندم از برند بِبِلاک استفاده می‌کردم، اما به دلیل تحریم‌ها این شیرخشک به کشور وارد نمی‌شود و یا واردات آن محدود شده است. حالا که فقط شیرخشک برند نان را می‌توانم به فرزندم بدهم با مشکل کمبود مواجه شده‌ام.

به گفته وی، در یک ساعت اخیر به ۳ داروخانه مراجعه کردم تا بتوانم ۲ قوطی شیرخشک برای فرزندم خریداری کنم. با این روش چطور خانواده‌ها می‌توانند به جوانی جمعیت کمک کنند.

وی تاکید می‌کند: مسولان می‌گویند، می‌خواهیم برای تامین نیاز کشور شیرخشک وارد کنیم. مادران نمی‌توانند به هر محصولی و هر برندی اطمینان کنند باید شفاف سازی شود که این محصول چه ویژگی‌هایی دارد.

واردات شیرخشک دست چندمی از ترکیه!

هانی تحویل زاده، دبیر انجمن تولیدکنندگان شیرخشک در این رابطه گفت: کارخانه‌های داخلی ظرفیت تولید ۱۱۷ میلیون قوطی شیرخشک را در سال دارند. بر اساس آمار، میزان مصرف شیرخشک کشور در سال گذشته ۶۰ میلیون قوطی بوده است. مازاد تولید شیرخشک در کشور روانه بازار‌های صادراتی شده است.

وی با اشاره به اینکه به دلیل عدم تخصیص ارز در ۹ ماه اخیر ذخایر شرکت‌ها کاهش یافته است، اظهار داشت: در این ۹ ماه در تمامی جلسات با مدیران سازمان غذا و دارو موضوع تخصیص ارز گوش زد شد، اما سازمان غذا و دارو در پاسخ به درخواست اعضای انجمن تولیدکندگان شیرخشک مشکل عدم تخصیص ارز از سوی بانک مرکزی و چالش‌های ارزی را مطرح کرده است.

رییس انجمن تولیدکنندگان شیر خشک با بیان اینکه در حال حاضر ۲ شرکت اصلی تولیدکننده شیرخشک از چرخه تولید خارج شده‌اند، گفت: از بین ۵ شرکت بزرگ تولیدکننده شیرخشک ۲ شرکت از گردونه تولید خارج شدند و ۳ شرکت دیگر با مشکل ماده اولیه و کمبود ارز رو به رو هستند.

وی تصریح کرد: پس از پیگیری‌های انجمن مشخص شده که بانک مرکزی تمامی نامه‌های سازمان غذا و دارو در رابطه با نیاز ارزی را پاسخ داده و درخواست‌های تامین بودجه ارزی را در اولویت قرار داده است.

تحویل زاده افزود: بر اساس آمار رسمی بانک مرکزی ۲.۲ میلیارد دلار بودجه در اختیار سازمان غذا و دارو برای تامین نیاز داخلی کشور قرار گرفته است، اما در ۹ ماه اخیر سازمان غذا و دارو در پاسخ به نیاز تولیدکنندگان شیرخشک مشکل تامین ارز از سوی بانک مرکزی را مطرح کرده است.

وی ادامه داد: در حال حاضر به دلیل کمبود شیرخشک در بازار، از یک شرکت ترکیه‌ای محصول وارد کشور خواهد شد. نکته قابل تامل این است که محصولات ترکیه‌ای در بازار این کشور هم از استقبال چندانی رو به رو نشده و این شرکت تنها دو سال است که سابقه تولید شیرخشک را دارد. این درحالی است که محصولات داخلی ما از نظر کیفیت در سطح برترین برند‌های جهانی هستند. در مقابل شیرخشک وارد شده از ترکیه حتی در داروخانه‌های شهر‌های بزرگ ترکیه هم مشاهده نمی‌شود و یک محصول کم مشتری به شمار می‌رود.

تحویل زاده تصریح کرد: اگر ارز مورد نیاز شرکت‌های داخلی تامین شود تا ۹ ماه آینده بازار تعادلی خواهد شد. اگر همین امروز ارز دریافت کنیم تا ۵ ماه آینده از التهابات کاسته شده و در ۹ ماه بازار کاملا اشباع می‌شود. واقعیت این است که نمی‌توانیم وعده آرامش بازار در یک ماه آینده را بدهیم.

وی در پایان خاطر نشان کرد: مهمترین دلیل وضعیت کنونی بازار شیرخشک نبود برنامه ریزی مناسب از سوی سازمان غذا و دارو است. هشدار کمبود از ماه‌ها پیش از سوی انجمن به سازمان داده شده است، اما سازمان برنامه‌ای برای مدیریت بازار نداشت. حالا که با کمبود مواجه شدیم با سرعت دست به دامان واردات شده‌اند. اگر ارز به موقع تخصیص پیدا می‌کرد و واحد‌های تولیدی از گردونه تولید خارج نمی‌شدند، وضعیت کنونی به وجود نمی‌آمد. سازمان غذا و دارو به دلیل عدم برنامه‌ریزی وضعیت کنونی را برای بازار شیرخشک رقم زده است. در وضعیت کنونی دریافت شیر خشک از سامانه تی تک با کد ملی برای خانواده‌ها سختی‌های بسیاری دارد.

سامانه تی تک بالا نمی‌آید

خانم جوانی پشت پیشخوان یک داروخانه در محدوده خیابان کارگر شمالی ایستاده است. در قفسه شیرخشک‌ها تنها ۱۰ قوطی به چشم می‌خورد.

او که ۱۱ سال سابقه فعالیت در این داروخانه را دارد، می‌گوید: مشکل اینجاست که ورود به سامانه تی تک برای ما به یک چالش تبدیل شده است. در بیشتر مواقع سامانه قطع است. همچنین خانواده‌ها آشنایی چندانی با سامانه ندارند. اصولا هم پدر یا مادر خانواده در شرایط بحرانی عکس العمل‌های عجیب‌تری نشان می‌دهند. روند ثبت نام در تی تک به قدری طولانی می‌شود که صدای گریه نوزاد و اعتراض پدر یا مادر با وضعیت کنونی در هم می‌آمیزد و این موضوع برای ما یک چالش شده است.

وی ادامه می‌دهد: واقعیت این است که داروخانه‌داران اصلا دستی در قاچاق محصول ندارند. مگر ما چند قوطی شیرخشک دریافت می‌کنیم که بخواهیم آن را قاچاق کنیم. تمامی محصولاتی که روزانه به دست ما می‌رسد به فروش می‌رود. جالب این است که مدیران شعار جوانی جمعیت می‌دهند، اما تامین شیر خشک برای نوزاد یک بحران شده است.

تکلیف اتباع بیگانه چیست؟

خیابان آزادی، نرسیده به حبیب الله، مرد جوانی در حال تحویل دارو به مشتریان است. او می‌گوید تنها سابقه سه سال فعالیت در داروخانه را دارد و تا به حالا با وضعیت کنونی رو به رو نشده است.

به گفته وی، در چند روز اخیر چندین بار اتباع بیگانه به داروخانه مراجعه کرده‌اند، اما به دلیل شرایط موجود از فروش شیرخشک به آن‌ها ممانعت شده است. این موضوع برای ما بسیار دردآور است. نوزادان مقصر شرایط کنونی نیستند.

او ادامه می‌دهد: برخی نوزادان نارس هستند و هنوز کدملی دریافت نکرده‌اند. بیشتر این نوزادان هم باید شیرخشک مصرف کنند، نمی‌دانیم تکلیف این نوزادان چیست. دریافت شیرخشک با کدملی برای خانواده‌ها و اتباع بیگانه یک مشکل اساسی شده است.

این در حالی است که مدیرکل امور فرآورده‌های طبیعی، سنتی و مکمل سازمان غذا و دارو درباره چگونگی ارایه شیرخشک به اتباع و افراد فاقد شناسنامه گفته بود: برای اتباع و افراد فاقد شناسنامه نیز از معاونان غذا و داروی سراسر کشور خواسته‌ایم که با همکاری اداره ثبت استانی، یک کد مجازی تهیه و به ما اعلام شود تا برای اتباع و افراد فاقد شناسنامه نیز سهمیه در نظر گرفته شود. در مجموع داروخانه‌ها موظفند هر کسی که مراجعه کرد شیرخشک را با کد ملی تحویل دهند.

با وجود این، بسیاری از اتباع بیگانه درکشور به دلیل نداشتن ابزار‌های هویتی، از خرید شیرخشک از داروخانه‌ها محروم شده‌اند.

شیرخشک دردسری برای داروخانه‌داران

خیابان پیروزی محدوده پرستار، خانم دکتر میانسالی که سابقه زندگی در خارج از کشور را دارد، حالا یک داروخانه در این محدوده راه‌اندازی کرده است.

دکتر مریم امینی، در رابطه با بحران شیرخشک می‌گوید: به قدری سختگیری در این چند مدت زیاد شده است که دیگر تمایلی به فروش شیرخشک داریم. از وقتی که دستورالعمل ارایه شیرخشک با کدملی برای داروخانه‌ها صادر شده، داروخانه‌داران در ارتباط با مشتری دچار مشکل شدند.

به گفته وی، مشکلات سامانه تی تک از یک سو، مشکلات کمبود شیرخشک از سوی دیگر و همچنین چالش‌هایی که دستورالعمل‌ها در این زمینه برای داروخانه داران به وجود می‌آورند باعث شده تا مشکلات داروخانه‌ها چندین برابر شود. در نتیجه تصمیم گرفتیم که اصلا شیرخشک را از سبد محصولات حذف کنیم. بسیاری از خانواده‌ها در ثبت کدملی با مشکل رو به رو می‌شوند و خود این موضوع برای ما چالش آفرین است. بحران شیرخشک بسیار جدی است و باید چاره‌ای برای این موضوع اندیشیده شود.

بحران شیرخشک ماحصل مدیریت ناصحیح

در این رابطه سیدهادی احمدی، مدیر روابط عمومی انجمن داروسازان گفت: مشکل کمبود شیرخشک در بازار به عدم برنامه ریزی مناسب سازمان غذا و دارو و متولیان امر باز می‌گردد.

وی تاکید کرد: سازمان غذا و دارو به موقع ارز مورد نیاز واحد‌های تولیدی را تامین نکرد و در نتیجه تولیدکنندگان شیرخشک با مشکل واردات مواد اولیه مواجه شدند.

وی با اشاره به اینکه ۵ شرکت تولیدکننده داخلی توانایی تولید بیش از ۱۰۰ میلیون قوطی شیرخشک در سال را دارند، گفت: بر اساس برآورد انجمن، مصرف سالانه شیرخشک در کشور حدود ۶۱ میلیون قوطی در سال است. به عبارت دیگر طرفیت صادرات شیرخشک در کشور وجود دارد. البته در سال‌های گذشته هم شیرخشک صادر می‌شد.

احمدی با اشاره به اینکه علت اصلی التهاب در بازار شیرخشک به بی‌کفایتی سازمان غذا و دارو بازمی‌گردد، عنوان کرد: سازمان غذا و دارو در ۹ ماه اخیر هشدار واحد‌های تولیدکننده شیرخشک را جدی نگرفته و با عدم به موقع تخصیص ارز حالا به جای حمایت از تولید، اقدام به واردات کرده است.

وی تصریح کرد: جای تاسف دارد که شیرخشکی را به کشور وارد می‌کنند که نام و نشان کاملا گمنامی را در ترکیه دارد و اصلا مشخص نیست که از نظر کیفیت در چه سطحی قرار دارد. این درحالی است که تولیدکننده داخلی همچنان در انتظار تخصیص ارز است.

مدیر روابط عمومی انجمن داروسازان در ادامه گفت: مشکل شیرخشک در کشور بسیار جدی است. سازمان غذا دارو هم از ۱۹ مهرماه اعلام کرده است که برای جلوگیری از قاچاق، فروش شیرخشک با کدملی از ۲۰ مهرماه الزامی است. هر فردی که برای تهیه شیرخشک به داروخانه مراجعه می‌کند باید کدملی نوزاد و تاریخ تولد او را بداند، چون متصدی موظف است برای فروش شیرخشک این اطلاعات را در سامانه ثبت کند. جالب اینجاست که خود این سامانه به یک چالش برای مردم و داروخانه‌ها تبدیل شده است.

وی ادامه داد: مسله این است که تصمیم‌گیرانی که در خط مقدم هستند اصلا مشورتی از ما و از اعضای انجمن تولیدکنندگان شیرخشک نمی‌گیرند. سامانه تی تک یک بلاتکلیفی برای مردم و داروخانه‌ها به وجود آورده است.

احمدی تصریح کرد: اصلا زیرساخت‌های لازم برای این سامانه مهیا نیست. بسیاری از مادران توانایی ثبت نام در سامانه را ندارند. برای مثال مادری که در سیستان و بلوچستان زندگی می‌کند به هیچ یک از ابزار‌های ارتباطی دسترسی ندارد. در نتیجه نمی‌تواند وارد سامانه شود. از طرف دیگر بخش عمده‌ای از شیرخشک توسط اتباع بیگانه خریداری می‌شوند که اصلا کد ملی ندارند. داروخانه دار چه تکلیفی در برابر این افراد ارد.

وی تاکید کرد: از سوی دیگر ورد به سامانه تی تک بسیار سخت است. سامانه کلا با مشکل رو به رو است. داروخانه داران باید یک نیروی انسانی برای همین موضوع استخدام کنند. در بهترین حال ورود به سامانه و ثبت نام بین ۵ تا ۱۰ دقیقه طول می‌کشد، در نتیجه یک ازدحام در داروخانه‌ها ایجاد می‌شود، اما مشکل جدی اینجاست که دربیشتر مواقع سامانه تی تک اصلا قابل ورود نیست.

وی با انتقاد از بخش نامه‌های شبانه و بدون کارشناسی گفت: در بیشتر مواقع سامانه تی تک قطع است. همچنین اینترنت در تمام نقاط کشور در دسترس نیست. وقتی زیرساخت‌ها مهیا نیست، چطور مردم می‌توانند نیاز‌های خود را برآورده کنند.

احمدی با اشاره به اینکه ارایه کدملی و ثبت در سامانه تی تک راه مناسبی برای مبارزه با قاچاق نیست، گفت: هر داروخانه به تعداد محدودی سهمیه شیرخشک دریافت می‌کند، داروخانه‌ها منبع قاچاق نیستند. قاچاق از مبادی دیگری انجام می‌شود، اما بازهم آدرس غلط می‌دهند و می‌گویند برای مبارزه با قاچاق نظارت بر داروخانه‌ها را تشدید می‌کنیم. شرایط کنونی ماحصل مدیریت ضعیف و ناکارآمد مدیران دولتی است.

وی خاطر نشان کرد: مدیران دولتی معتقدند که برای جلوگیری از قاچاق ارایه شیرخشک با کد ملی و ثبت در سامانه تی تک را پیشنهاد داده‌اند. درحالی که انجمن به آن‌ها پیشنهاد داده بود برای جلوگیری از قاچاق قیمت شیرخشک آزاد شود و برای حمایت از خانواده‌ها به نوزاد یا سرپرست خانوار یارانه اختصاص یابد.

احمدی در پایان تصریح کرد: در حال حاضر ۴ تا ۵ کارخانه در انتظار تخصیص ارز هستند، بدهکاری دولت به تامین کنندگان دارویی هم نزدیک به ۶۱ میلیون یورو است با این حال واردات را به عنوان راه حل در نظر گرفته‌اند. ادامه این روند نشان می‌دهد که با وجود چنین مدیرانی دیگر هیچ نیازی به دشمن نداریم. چون با تصمیم‌های خلق الساعه یک بحران جدی و چالش اجتماعی به وجود می‌آورند.